Protein Sentezi

DNA da hücredeki olayların düzenlemesini sağlayan genetik şifreler bulunmaktadır. DNA hücrenin kontrolünü santral dogma denilen olayla sağlar.

Protein_Sentezi

sentral_dogma

DNA daki bilginin yeni bir şifre halinde mRNA ya aktarılmasına transkripsiyon (yazılma, kopyalama) denir.
mRNA daki şifrenin okunarak protein sentezlenmesine translasyon (çeviri) denir.
Transkripsiyon sırasında;

DNA daki A karşısına RNA da U
DNA daki T karşısına RNA da A
DNA daki S karşısına RNA da G
DNA daki G karşısına RNA da S gelir.

Santral dogma olayı geri dönüşümsüzdür. Yani DNA daki bilgiye göre mRNA, mRNA daki bilgiye göre protein sentezlenir. Ancak proteindeki bilgiye göre mRNA, mRNA daki bilgiye göre DNA sentezlenmez.

Protein sentezinde görevli elemanlar:

DNA
mRNA
tRNA
Ribozom
Aminoasitler
Enzimler
ATP

Ribozomun büyük ve küçük alt birimleri protein sentezlenmediğinde birbirinden ayrıdır.
Ribozom

Protein Sentezinin Kademeleri

Sentezlenecek proteinin DNA daki şifresinin bulunduğu kısımdaki hidrojen bağları açılır.
DNA nın anlamlı ipliğine göre mRNA sentezlenir.(Transkripsiyon)
mRNA sitoplazmaya geçerek ribozomun küçük alt birimine tutunur.
Ribozomun küçük alt birimi ile büyük alt birimi birleşir (Ribozom – mRNA birlikteliği).

ribozomal_RNA

Metionin taşıyan tRNA, mRNA da bulunan başlatıcı kodon (AUG) ile geçici olarak birleşir.
mRNA nın ikinci kodonuna uygun olan antikodona sahip tRNA aminoasiti ribozoma taşır.
Bir ribozoma aynı anda iki tRNA yerleşir.
tRNA ların getirdiği aminoasitler arasında enzimlerin etkisi ile peptid bağı kurulur.
İşi biten tRNA ribozomdan ayrılır. Yerine bir sonraki gelir.
Bu şekilde mRNA daki anlamlı kodonlar sırayla okunarak uygun aminoasitler protein zincirine eklenir.
mRNA üzerindeki durdurucu kodona gelince sentez durur. mRNA serbest kalır.
Ribozomun alt birimleri birbirinden ayrılır.

ÖRNEK: Bir hücrede sentezlenen protein molekülünün büyüklüğü, aşağıdakilerden hangisinin sayısıyla ilgili değildir?
A) mRNA’daki kodların
B) mRNA’nın bağlandığı ribozoma giren tRNA’ların
C) mRNA’nın geçtiği ribozomların
D) Proteindeki aminoasitlerin
E) DNA’nın ilgili bölgesindeki nükleotidlerin
1996 ÖYS

ÇÖZÜM: 1 kod = 1 kodon = 1 antikodon = 1 aminoasit Aminoasit sayısı proteinin büyüklüğünü gösterir. Buna göre protein büyüklüğü kod, kodon ve antikodon sayısı ile ilgilidir. Ancak bir mRNA nın çok sayıda ribozoma bağlı olması, bir proteinin aynı anda çok sayıda sentezlendiğini gösterir.
Yanıt C

Protein_Sentezi_001