Proteinlerin Görevleri

Proteinler yapıya en fazla katılan organik moleküllerdir. Proteinler organizmanın büyüyüp gelişmesi, yaraların onarılması, ölen hücrelerin yerine yenilerinin yapılmasını sağlarlar.

Hormonların bir kısmı protein yapıdadır.

Örneğin
Kanda şeker miktarının sabit kalmasını sağlayan insülin ve glukagon hormonları.

Biyokimyasal olayların düzenlenmesini sağlayan enzimlerin yapısı proteindir.

Kullanılan karbonhidrat ve yağlar yeterli olmadığında enerji verici olarak proteinler tercih edilirler.

Örneğin
Uzun süreli açlık durumlarında vücuttaki depo karbonhidrat ve yağlar tükendiğinden, proteinlerden enerji elde edilir.

Hücre zarında bulunan proteinler glikoz, aminoasit gibi molekülleri tanıyıp hücreye alınmasını sağlarlar.

Kanda bulunan hemoglobin, hemosiyanin gibi solunum pigmentleri O2 ve CO2 taşınmasında rol oynarlar.

Vücuda giren zararlı maddelere karşı sentezlenen antikorlar protein yapıdadır. Antikorlar vücudu mikroplara karşı korurlar.

Besinlerin enerji verici olarak kullanılma sırası:
Karbonhidrat – Yağ – Protein

Yapı maddesi olarak kullanılma sırası:
Protein – Yağ – Karbonhidrat

Besinlerin enerji değeri
1 g yağ > 9,5 K.kalori
1 g protein > 5,7 K.kalori
1 g karbonhidrat > 4,2 K.kalori

ÇÖZÜM: Açlık durumunda karbonhidratlar hemen tüketilir. Karbonhidratlar bittikten sonra yağlar kullanılır. Yağlar da bittikten sonra proteinler kullanılır. Çünkü proteinler yapıya
en fazla katılan organik moleküller olduğundan enerji eldesinde son tercihtir.
Yanıt B
ÖRNEK: Karbon atomları işaretlenmiş glikoz molekülü verilen bir kobayın dokuları bu işlemden 24 saat sonra incelendiğinde, dokularda, aşağıdaki moleküllerden hangisinin ağır karbon taşıması beklenmez?
A) Temel amino asitlerin
B) Gliserolün
C) Glikojenin
D) Yağ asitlerinin
E) Karbondioksitin
1998 ÖSS

ÇÖZÜM:Karaciğerde basit organik maddeler birbirine dönüştürülür. Karbon atomları işaretli glikoz molekülleri gliserol ve yağ asidine dönüşebilir. İşaretli glikozlar işaretli glikojen
molekülleri halinde depolanabilir. İşaretli glikozlar solunumda kullanıldığında işaretli karbondioksit molekülleri açığa çıkar. Temel aminoasitler sentezlenemeyip dışarıdan hazır olarak alındığı için karaciğerdeki basit organik maddelerin birbirine dönüşüm reaksiyonlarında yer almaz.
Yanıt A