Uyak(Kafiye) Örgüsü

Düz Uyak

Art arda sıralanan mısraların uyaklı olmasıdır: aaaa, aaab, aabb…

Ellerim takılırken rüzgârın saçına
Asıldı arabamız bir dağın yamacına
Her tarafta yükseklik, her tarafta ıssızlık
Yalnız arabacının dudağında bir ıslık

a – saçına – ına = Redif
a – yamacına – aç = Tam kafiye

b – ıssızlık
– lık = zengin kafiye
b – ıslık

Sarma Uyak

Birinci dize ile dördüncünün, ikinci ile üçüncü dizenin uyaklı olmasıdır.

Her şey yerli yerinde; masa, sürahi, bardak
Serpilen aydınlıkta dalların arasından
Büyülenmiş bir ceylan gibi bakıyor zaman
Sensizlik dökülüyor bir yerde yaprak yaprak
(A. Hamdi Tanpınar)

– ak = Tam kafiye
– an = Tam kafiye

a – bardak
b – arasından T.K
b – zaman
a – yaprakT.K

Çapraz Uyak

Birinci dize ile üçüncünün, ikinci dize ile dördüncünün uyumlu olmasıdır.

Yaş otuz beş, yolun yarısı derer
Dante gibi ortasındayız ömrün
Delikanlı çağımızdaki cevher
Yalvarmak yakarmak nafile bugün

Şiir Türleri

Lirik Şiir

içten gelen heyecanları çoşkulu bir şekilde anlatan duygusal şiirlerdir. Eskiden “lir” adı verilen saz eşliğinde söylendiğinden bu adı almıştır.

Dışarda mevsim baharmış,
Gezip dolaşanlar varmış,
Günler su gibi akarmış…
Geçmiyor günler geçmiyor
(Sabahattin Ali)

Epik Şiir

Yurt sevgisi, kahramanlık, savaş gibi konuların işlendiği destansı şiirlerdir.

atıldı, bir Mehmetçik, büyüyü bozdu
Bir düşman süngüsüne, göğsünden
Bu şehadetle kayalar yarıldı sanki
Dipçik gürültüsünden
(Fazıl Hüsnü Dağlarca)

Didaktik Şiir

Belli konuda öğüt, bilgi vermek, ahlaki bir ders çıkarmak amacıyla yazılan öğretici şiirlerdir.

uyari!

Fabllar da, didaktik şiirlerdendir.

Tilki kapıp onu dedi ki: Efendiciğim
Size küçük bir ders vereceğim
Alıklar olmasa iş kalmaz açıkgözlere
Böyle bir ders de değer sanırım peynire.

Postoral Şiir

Doğa güzelliklerini; orman, kır ya da çoban yaşamını anlatan şiirlerdir.

Daha deniz görmemiş bir çoban çocuğuyum
Bu dağların en eski aşinasıdır soyum,
Bekçileri gibiyiz ebenced buraların.
Bu tenha derelerin, bu vahşi kayaların
Görmediği gün yoktur sürü peşinde bizi,
Her gün aynı pınardan doldururuz testimizi
Kırlara açılırız çıngıraklarımızla…
(Kemalettin Kamu)

Satirik Şiir

Günlük yaşamdaki aksaklıkların, düzensizliklerin kimi zaman içine güldürü öğeside katılarak eşleştirildiği şiirlerdir.

Benim bu gidişe aklım ermiyor
Fukara halini kimse sormuyor
Padişah sikkesi selam vermiyor
Kefensiz kalacak ölümüz bizim