İnsanda solunum sistemi, akciğer ve akciğerlere hava taşıyan borulardan meydana gelmiştir. Akciğerlere hava taşıyan borular ağız ve burunla bağlantılıdır. İnsanda solunum sistemi burun, yutak, gırtlak, soluk borusu ve akciğerlerden
oluşur.

Burun

Geniş yüzeylidir. Dışardan alınan havanın ısısını vücut ısısına göre düzenler
ve nemlendirir. Alınan havanın içindeki parçacıkları burun boşluğundaki siller
tutar.

Yutak

Yemek borusu ile soluk borusunun birleştiği bölgedir. Alınan havanın soluk borusuna
iletilmesini sağlar.

Gırtlak

Soluk borusunun başlangıç kısmıdır. Kıkırdaktan oluşur. Ses tellerini bulundurur.
Yutaktan gelen havayı soluk borusuna iletir.

Soluk borusu

Üst üste dizilmiş yarım ay şeklindeki kıkırdak halkalardan oluşur. Soluk borusunun
iç yüzeyini kaplayan hücreler sillidir. İç tabakada mukus salgılayan hücreler
bulunur.

Mukus tabakası hem soluk borusunun iç yüzeyinin nemli kalmasını sağlar hem
de solunumla giren havadaki toz ve diğer yabancı maddeleri tutar. Sillerin genize
doğru olan tek yönlü hareketleri ile bu tabakada tutulan parçacıklar mukusla
dışarı atılır.

Soluk borusu akciğere girecek şekilde iki kola ayrılır. Bu kollara bronş denir.
Bronşlar, akciğer içinde daha ince olan borucuklara (bronşçuklara) ayrılır.

Akciğerler göğüs boşluğunda bulunur. Göğüs boşluğu, karın boşluğundan kaslı bir zarla (diyafram) ayrılır.

Akciğerler sol ve sağ akciğer olmak üzere iki tane olup sağ akciğer üç bölmeli
(loplu), sol akciğer ise iki bölmeli (loplu)dir. Sol akciğer sağ akciğere göre daha küçüktür. Çünkü alt kısmında kalp bulunmaktadır.

Akciğerler, gaz değişiminin olduğu çok sayıda hava keseciklerinden (alveol)
oluşmuştur.

Alveoller;

Akciğerdeki solunum yüzeyinin artmasını sağlar.

Alveollerin duvarı çok incedir.

Kılcal damar ağı ile çevrilidir.

İçi özel bir sıvı ile nemli tutulur.

Alveollere giren havanın oksijeni kılcal damarlara geçer. Kılcal damarlardaki
karbondioksit ise kandan alveollere geçerek dışarıya atılır.

ÖRNEK SORU

Yukarıda verilen tablodaki ifadelerin doğru veya yanhş olarak değerlendirmesi aşağıdakilerden hangisidir?

ÇÖZÜM
Soluk borusunun akciğere giren kollarından her birine bronş denir. Gırtlak soluk
borusunun başlangıç kısmıdır. Ses telleri gırtlakta bulunur. Yutaktan gelen havayı soluk borusuna iletir.
Yanıt B

ÖRNEK SORU

Yukarıda verilen şemadaki “?” işareti yerine aşağıdakilerden hangisi yazılmalı
dır?
A) Diyafram
B) Yutak
C) Alveol
D) Soluk borusu

ÇÖZÜM:
Soluk borusunun yapısında yarım ay şeklinde kıkırdak halkalar bulunur. Soluk borusunun iç yüzeyinde silli hücreler ve mukus salgılayan hücreler bulunur.
Yanıt D

ÖRNEK SORU:
Akciğere gelen havanın izlediği yol yandaki şekilde verilmiştir.

Numaralandırılan kısımlardan hangisinde akciğer kılcallarında ki kan oksijenlenir?
A) I B) II C) III D) IV

ÇÖZÜM:
Şekilde gösterilen yapılar I soluk borusu, II bronş, III bronşcuk, IV ise alveoldür.
Alveole gelen soluk havasındaki oksijen akciğer kılcal damarına geçer.
Yanıt D

Solunumun Mekanizması

Solunum sisteminin çalışması, soluk alma ve soluk verme şeklindedir.

Soluk alma

Akciğerlere hava dolmasına soluk alma denir. Göğüs boşluğu ve akciğerlerin hacminin genişlemesine bağlıdır.

Soluk alma sırasında;

Kaburgalar arasındaki kaslar kasılır.

Diyafram kası kasılır.

Göğüs boşluğu genişler.

Akciğer genişler.

Oksijen alveollere taşınır.

Soluk verme

Akciğerlerdeki havanın dışarıya boşaltılmasına soluk verme denir.

Soluk verme sırasında;

Kaburgalar arası kaslar gevşer.

Diyafram kası gevşer.

Göğüs boşluğu daralır.

Akciğerler daralır.

Karbondioksit dışarı atılır.

ÖRNEK SORU

Göğüs boşluğu hacmi şekil 1 deki durumdan şekil 2 deki duruma gelen kişi ile ilgili olarak,
I. Diyafram kası kasılmıştır.
II. Akciğerleri daralmıştır.
III. Alveollere hava dolmuştur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III

ÇÖZÜM
Göğüs boşluğu hacmi soluk alma sırasında artar. Soluk alma sırasında diyafram kası kasılır, akciğerler genişler, alveollere hava dolar.
Yanıt B

ÖRNEK SORU:

Yukarıdaki vagonlardan üzerinde doğru bilgi yazanlar lokomotife bağlanacaktır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi “Doğru Bilgiler Treni” olarak nitelendirilir?

ÇÖZÜM
Akciğerde bulunan alveollerin etrafı kılcal damarlarla çevrilidir. Soluk borusunun
yapısında yarım ay şeklinde kıkırdak halkalar bulunur. Soluk alma sırasında akciğer genişler. Diyafram, göğüs boşluğu ile karın boşluğunu ayıran kaslı yapıdır.
Yanıt C

Solunum Sistemimizin Sağlığı

1. Burundan nefes almaya dikkat etmeliyiz.
2. Solunum yapılan havanın temiz olmasına özen göstermeliyiz.
3. Grip, nezle ve diğer solunum yolu hastalıklarına yakalanan kimselerden uzak durmalıyız.
4. Bulaşıcı hastalığı olan kişilerin eşyalarını kullanmamalıyız.
5. Sigara ve alkol kullanmamalıyız.
Çünkü akciğer kanserinin en önemli nedenlerinden birisi sigaradır.

6. Temiz havada bol bol spor yapmalıyız.
7. Mevsime uygun giyinmeliyiz.
8. Aşırı sıcak ve soğuk gıdaları yemekten ve içmekten kaçınmalıyız.
9. Bulunduğumuz ortamda camı sık sık açarak odanın havasının temizlenmesini sağlamalıyız.
10. İnsanlar yaptıkları işlerden dolayı solunum sistemini korumak ve sağlıklı olmak için maske veya koruyucu giysi giymelidir.

ÖRNEK SORU

Yukarıdaki şemada verilen ifadelerin doğru (D) veya yanlış (Y) olduğuna karar verilerek ilerlendiğinde hangi canlıya ulaşılır?
A) Tavşan
C) Kedi
B) Panda
D) Sincap

ÇÖZÜM
Ağızdan değil burundan nefes alınmalıdır. Sigara ve alkol kullanılmamalıdır.
Menenjit, kızamık gibi hastalıklara karşı zamanında aşı yaptırılmalıdır.
Yanıt C