Solunumun Kontrolü

• Solunumun kontrolü sinirsel ve kimyasal yollarla sağlanır. Sinirsel kontrol, beyindeki solunum merkezleri tarafından yapılır.
• Soluk alma merkezinden gelen impulslar (1) diyafram ve kaburgalar arası kasların kasılmasını sağlar ve soluk alınır.
• Diğer impuls (2) pnömotaksik merkeze ve oradan da soluk verme merkezine (3) gider.
• Aynı zamanda soluk alma ile akciğerlerde meydana gelen gerginliği algılayan reseptörlerden de vagus siniri ile soluk verme merkezine bir diğer impuls (4) ulaşır.
• 3 ve 4 numaralı impulsların soluk verme merkezine ulaşması,bu merkezden soluk alma merkezini inhibe edici bir diğer impulsun (5) gönderilmesine yol açar.
• Soluk alma merkezinin durması ile 1 numaralı impuls kesilir ve soluk verilir.
• Bu sırada 2 numaralı impulsun başlatmış olduğu olaylar ve 4 numaralı impuls da kesileceği için sonuçta inhibe edici 5 numaralı impulsun da kesilmesi görülür.
• Böylece, soluk alma merkezinin tekrar faaliyete geçmesine ve yukarıda sayılan olayların tekrarlanmasına sebep olur ve de soluk alıp verme olayları ard arda meydana gelir.

• Soluk alış veriş hızı kandaki CO2 miktarı ile ayarlanır.
• Kandaki CO2 artması asitliğin artmasına neden olur, kanın pH ı düşer. Asitliği artan kan omurilik soğanını uyarır.
• Otonom sinirler diyafram ve kaburga kaslarını uyararak kasılmalarını sağlar. Soluk alışveriş hızı artar.
• Hızla CO2 atılıp, O2 alınır. Kanın asitliği azalıp, pH normale döner.
• Homeostasi sağlanır.

Şemada verilen numaraların açıklanması:

• I. Soluk alırken O2 alveollere girer. Soluk verirken CO2 atılır.
• II. O2, alveollerden kana difüzyonla geçer. Aynı yolla CO2 alveol kılcallarındaki kandan alveole verilir.
• III. Oksijence zengin kan önce akciğerlerden kalbe, oradan da vücut hücrelerine gönderilir.
• IV. O2 kandan vücut hücrelerine, CO2 de vücut hücrelerinden kana difüzyonla geçer.
• V. CO2 ce zengin kan dokulardan kalbe, oradan da akciğerlere getirilir.
• VI – IX maddelerde kandaki CO2 miktarının yükselmesi ile oluşan değişiklikler görülmektedir.
• VI. Kandaki yüksek CO2 miktarı, kalpteki ve kan damarlarındaki kimyasal reseptörleri uyarır.
• VII. Bu reseptörler, sinir uyarılarını omurilik soğanındaki solunum merkezine gönderir.
• VIII. Solunum merkezi de diyafram ve kalbe uyarılarını gönderir. Fazla CO2 nin oluşması solunumu hızlandırır.
• IX. Kalbe gelen uyarılar kalbin çalışmasını hızlandırır.

Bundan dolayı çok daha fazla kan, akciğerlere pompalanarak temizlenir.