Tarihin ilk dönemlerinden bu tarafa önemli gelişmeler yaşanmıştır. Yaşanan gelişmelerin doğruluğunu iyi anlayabilmek için olayları objektif değerlendirmeli
ve birden fazla boyutta anlamaya çalışmalıyız. Meydana gelen gelişmeleri iyi anlamaz isek doğru olmayan yorumlara ulaşırız. Konuyu iyi anlayabilmek için;
– olgu,
– görüş,
– tümevarım,
– tümdengelim,
– genellemeler
gibi kavramları iyi bilmek ve kuralına uygun olarak kullanmak gerekmektedir.
Konuyu bir örnek soru ile inceleyelim:
Örnek: Aşağıda görüşle ilgili bazı yargılar bulutlara yüklenmiştir.
Buna göre, kaç numaralı buluttaki yargı doğrudur ve bu bulut yağış bırakacaktır?
A) I B) II C) III D) IV
Çözüm: Görüş kişiden kişiye değişen bir düşünce anlamını içerir. Türklerin ilk sözlüğünün Divan-ı Lügati't–Türk olması, Türklerin kurduğu bilinen en eski imparatorluğun Hun İmparatorluğu olması, yazının Mezopotamya'da bulunması olguya örnektir. Bu bilgiler kanıtlanabilir. Hacettepe Üniversitesi'nin yurt dışında en tanınmış üniversitemiz olması bilimsel bir bilgi değildir. Dolayısıyla görüştür. Doğal olarak II numaralı bulut yağış bırakacaktır.
Yanıt B
Olgu; kolayca anlaşılabilir, kanıtlanabilir, herkes tarafından kabul edilen ve verilere dayanan objektif bilgilerdir.
Görüş; kişiden kişiye değişen, insanların beğenilerini ve bireysel düşüncelerini anlatan yargılardır.
Örnek:
! Nil Nehri dünyanın en uzun nehridir.(Olgu)
! türkiye'nin en güzel dağı Süphan Dağı'dır. (Görüş)
! Dünyanın en güzel çizgi filmlerini yapan ülke Brezilya'dır. (Görüş)
! Avrupa'da Türklerin en çok yaşadığı ülke Almanya'dır. (Olgu)
Örnek:
Umutcan görüşle ilgili önündeki piramidi çıkacak fakat bir basamağı atlayacaktır.
Buna göre, bu basamak aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Çözüm: Görüş kişiden kişiye değişen, objektif olmayan,beğenilerin belirleyici olduğu yargıya denir. Buna göre, A, B ve D basamaklarında verilen bilgiler herkes tarafından kabul edilen objektif bilgiler değildir. C seçeneğinde verilen bilgi kişiden kişiye değişmeyen bir olgudur. Doğal olarak Umutcan 2. basamağı atlayacaktır.
Yanıt B