ÇOK GÖREVLİ EKLER

Türkçede yazılışça aynı olan ama tür ve anlamca farklı olan çok sayıda ek mevcuttur. Sınavlarda özellikle bu eklerin
farklı kullanımları sorulmaktadır. Bu tarz sorularda ekleri bilmesek de sözcük kökünden hareketle mantık
yürüterek doğru sonuca ulaşabiliriz.

Aşağıda çok kullanımlı eklerin listesi, türleri ve örnekleri verilmiştir.

EKLERİN KATTIĞI ANLAMLAR

Yapım ve çekim ekleri sözcüklere ve cümleye çeşitli anlamlar katar. Bu eklerden bazıları içinde çok sayıda anlam barındırır.
Sınavlarda en çok çıkan eklerin bir listesi ve içerdiği anlamların örnekleri aşağıda verilmiştir:

“CE” eki

Benzerlik: Biz de insanca yaşamak isteriz.

Küçültme: Küçükçe bir çocuk yanımıza geld

Biçim tarz: Adam sessizce kapıya yaklaştı.

Olarak: Eve gidince iyice karnını doyurdu.

Tarafından: Hırsızlar polislerce yakalandı.

Görelik: Sanatın sizce anlamı nedir?

Sayıca eşitlik: Yüzlerce asker toplanmıştı.

Zamanda eşitlik: Senelerce peşinden koştu.

Bakımından: Akılca hepimizden üstündü

Yapısı Bakımından Sözcükler

Kelimeler yap›ca basit, türemiş ve birleşik olmak üzere üçe ayr›l›r.

Basit Yapılı Sözcükler

Yap›m eki almamış sözcükler, basit sözcüklerdir.

Basit sözcükler aşağıdaki gibidir.

Türemiş Sözcükler

Yapım eki almış sözcüklere türemiş sözcük denir. Sözcüğün türemiş olup olmadığını anlamak için yapım eklerinin
bilinmesi gerekir.

Türemiş sözcükler aşağıdaki gibidir.

Türeme Kuralları

Kelime türetilirken genellikle önce yapım eklerini alır. Nişan-lılığ-ımızda (kök+ye+çe)
Sözcük, birden fazla yapım eki ve birden fazla çekim eki alabilir.

(bil–gi–len–dir–il – meli–y–iz)

yapım ekleri çekim ekleri

Kelime, birden fazla yapım eki aldığında sözcük isim ve fiil arasında gidip gelebilir.

Sözcüklerin türemesi esnasında ses düşmeleri meydana gelebilir.

BİRLEŞİK YAPILI SÖZCÜKLER

En az iki sözcükten oluflan sözcüklerdir

Birleşik sözcüklerin bir kısmı bitişik, bir kısmı ayrı yazılır.

Genellikle ses olayı meydana gelen fiiller bitişik, diğerleri ayrı yazılır.
Kaybettim, hissettik, zannettim, Kabul edelim, hasta oldular.

Bu noktada birleşik isim, birleşik eylem ve birleşik sıfatların kendine özgü özelliklerine de dikkat etmek gerekir.

Hanımeli: Birleşik isim

Teşekkür ederim: Birleşik fiil

Mavi gözlü kız: Birleşik sıfat

YAPI-TÜR KARŞILAŞTIRMASI

Kelimenin meydana geldiği kök ve eklerin tamamına sözcüğün yapısı, kullanım amacına da sözcüğün türü ve
görevi denir. Aşağıdaki tabloda sözcüklerin türleri ve bu türlerin yapıca basit, türemiş, birleşik şekilleri verilmiştir.
Söz gelimi türemiş sıfat kavramı, sözcüğün türce sıfat, yapıca türemiş olduğu anlamına gelir.