Tarih Öncesi Dönemlerde Anadolu ve Çevresi

• Anadolu, doğal yapısı ve iklim koşulları yönünden insanların yaşaması için elverişli alanlardan biridir. Bu nedenle Anadolu’nun tarihi, Yontma Taş Dönemi’ne kadar uzanır.
• Antalya yakınlarında Karain ve Beldibi mağaraları, Çayönü, Çatalhöyük, Hacılar, Truva, Alişar ve Alacahöyük, Anadolu’nun tarih öncesi dönemlerini aydınlatan önemli merkezlerdir. Bu dönemler; Taş Çağı, Maden Çağı olmak üzere iki bölüme ayrılır.

1. Taş Çağı:

Üç dönemde incelenir:

a. Kaba Taş (Paleolitik) Çağı
b. Yontma Taş (Mezolitik) Çağı
c. Cilalı Taş (Neolitik) Çağı

a. Kaba Taş Çağı (Paleolitik Çağ)
(MÖ 600.000 – 10.000)

Türkiye’de bu döneme ait en önemli merkezler, Antalya çevresinde Karain, Beldibi ve Belbaşı mağaralarıdır. Karain mağrasında çakmak taşından el baltaları, taştan yapılmış kesici ve delici aletler bulunmuştur. Mağaranın duvarlarında, dağ keçisi ve geyik gibi av hayvanlarının resimleri görülmüştür.

b. Yontma Taş Çağı (Mezolitik Çağ)
(MÖ 10.000 – 8.000)

Türkiye’de bu döneme ait önemli yerleşim merkezleri; Antalya çevresinde Beldibi, Göller bölgesinde Baradiz, Samsun yakınlarında Tekkeköy, Ankara çevresinde Macunçay’dır. Bu çağın en özgün buluntuları; mikrolit diye adlandırılan çakmaktaşından yapılmış geometrik biçimli minik aletlerdir.

c. Cilalı Taş Çağı (Neolitik Çağ) (MÖ 8.000–5.500)

Çanak çömlek yapımına geçmişlerdir. Avcılık ve doğada hazır buldukları sebze ve meyve gibi yiyecek toplayıcılığının yanı sıra; toprağın sürülmesi, hayvanların ehlilileştirilmesi ve tarımla birlikte yerleşik yaşam başlamış, köyler kurulmuştur. Böylece üretici toplum yapısına geçilmiştir. Bu dönemin önemli yerleşim merkezleri; Diyarbakır Çayönü, Gaziantep Sakçagözü ve Konya Çatalhöyük’tür.

2. Maden Çağı

Üç dönemde incelenir:

a. Taş – Bakır (Kalkolitik) Çağı
b. Tunç Çağı
c. Demir Çağı

a. Taş-Bakır Çağı (Kalkolitik Çağ) (MÖ 5.500–2.500)

Bu çağın Anadolu’daki en önemli merkezi Burdur yakınındaki Hacılar bölgesidir. Diğer önemli yerleşim merkezleri; Çanakkale Truva, Yozgat Alişar, Çorum Alacahöyük, Denizli Beycesultan ve Van Tilkitepe’dir.

Truva: Truva Çanakkale yakınlarında bir yerleşim birimidir.Truva’da yapılan kazılar sonucunda, Ege Bölgesi’nin en eski ev tipi olan megaronlar ortaya çıkarılmıştır.

Alişar: Yozgat yakınlarında bulunan Alişar, Maden Cağ’ının gelişmiş merkezlerindendir. Kazılardan çıkan seramik eserler, diğer Anadolu merkezleri ile benzerlik gösterir. Alişar’ın üst tabakalarında çıkan yazılı tabletler, zamanla bölgede tarih çağlarına geçildiğini göstermektedir.

Alacahöyük: Çorum yakınlarındaki Alacahöyük’te yapılan kazılarda, Kalkolitik Çağ’a ait eserler bulunmuştur. Alacahöyük, dönemi yansıtan bir yerleşim birimidir.

b. Tunç Çağı (MÖ 2.500 – 1.200)

Türkiye’de;

– Eski Tunç Çağı (MÖ 2.500–2.000)
– Orta Tunç Çağı (MÖ 2.000–1.500)
– Yeni Tunç Çağı (MÖ 1.500–1.200) olmak üzere üç bölüme ayrılır.

Tunç Çağı, Anadolu’da Asur kolonileri çağını kapsar. Bu dönemde. Anadolu’da yazının kullanılmasıyla tarihî dönemler (MÖ 2.000–1.800) başlamıştır. İlk yazılı belgeler, Kayseri yakınındaki Kültepe’de bulunmuştur.Çivi yazısı ile kil tabletlere yazılmış olan bu belgeler, ticari ve hukuki konularla ilgilidir. Hattiler, Hititler’den önce MÖ 3.000 yıllarında Anadolu’da ilk kez siyasal birliği kurarak Hititlere öncülük etmişlerdir.