Tataristan Cumhuriyeti
(Turan İlleri)

Yüzölçümü : 68.000km2

Nüfusu : 3.642.000 Başkenti : Kazan

COĞRAFİ KONUM Tataristan Orta İdil’in kuzeyinde eski SSCB’nin Avrupa bölümünde Kama ve İdil nehirlerinin birleştiği bir bölgedir. Volga nehri cumhuriyetin batı ucundan Kuzey-Güney doğrultusunda akarak cumhuriyet topraklarının büyük bir bölümünü sular. Ülke genelde alçak ve engebeli ovalarla kaplıdır. Cumhuriyetin büyük bölümü çernozemle ( kara toprak ) kaplı ormanlı step kuşağında yer alır.

TARİHÇE Bugünkü Kazan Tatarları, İdil- Kama Bulgarları ile 13.yy.da Orta Asya’dan bu bölgeye gelen Kıpçak ( Kuman ) Türklerinin torunlarıdır. Günümüzde Tatar adı iki Türk boyu için kullanılmaktadır ; Kazanlılar ve Kırımlılar. Çarlık Rusyası zamanında Tatar ismi , bütün Türkler için kullanılmışsa da sonra vazgeçilmiştir. Tatar, aslında bir Moğol boyunun adıdır. Kırımlılar ve Kazanlılar kendilerini Tatar halkı olarak kabul ediyorlar.İdil-Ural bölgesinde bulunan Tataristan’da halk müslümandır. Rusya’da Çarlığın devrilmesi ile ( 1917 Şubat ) geniş politik faaliyetler başladı; Moskova’da 1917’de bütün Rusya Müslümanları Kurultayı düzenlendi ve ilk defa Çarın tayin etmediği bir lider seçildi : Alimcan Barudi . Aynı yıl Kazan’da toplanan kurultay ise İç Rusya ve Sibirya Müslüman Tatarları’nın muhtariyetini ilan etti ve meclisini kurdu. 29 Kasım 1917’de İdil-Ural devlet ilan edildi. Bu devlet 1918’de Bolşeviklerin millet meclisini dağıtmalarına kadar egemenliğini korudu. 23 Mart 1918’de Bolşevikler, Sovyet Sosyalist Tatar-Başkurt Cumhuriyeti’ni kurdular. Daha sonra bazı iç sorunlar nedeniyle 29 Mayıs 1928’de Muhtar Tatar Cumhuriyeti’ne dönüştürdüler. SSCB’nin dağılmasıyla Tataristan’da da geniş çapta bir milli kurtuluş hareketi başladı. 1992’de Tataristan tam siyasi bağımsızlığını ilan etmiş ve Rusya’dan ayrılma niyetini bildirmiştir.Ancak Rusya Parlamentosu buna ret cevabı vermiştir. Bugün Tataristan Rusya Fedarasyonu’na bağlı özerk bir Türk cumhuriyetidir.

NÜFUSUN ETNİK YAPISI Günümüzde Tataristan cumhuriyeti’nin nüfusunun yaklaşık yarısını Türk kökenli Tatarlar oluşturur. Yaklaşık 4 .000.000 nüfusa sahip olan Tataristan’da şehirde yaşayanların oranı % 51 ; kırsal kesimde yaşayanların ise % 49’dur. Dünya Tatarlarının sadece % 27’si kendi cumhuriyetlerinde yaşamaktadır. Tataristan’da dışında yaşayan Kazan Tatarları’nın sayısı yaklaşık 9 milyondur. Kazan Tatarları üstün bir konukseverliğe sahiptirler. Bütün evrensel ve iyi değerleri taşımaktadırlar. Uygarlık ölçüleri yüksektir. Cana yakındırlar. Sıcak yaratılışlı olup güven vericidirler. Tarihten gelen Tatar Halkının ve Hanlarının onur duygularını taşımaktadırlar.

İDARE VE DEVLET YAPISI Tataristan’da 16 şehir ve 24 rayon vardır. Bunların içinde en büyükleri Bugulma, Zelyonodolsk, Almetyevsk, Çistopol, Leninogorsk, Nijnekamsk, Naberejnye , Çelni ve Kazan’dır. Tataristan Özerk Cumhuriyeti’nde 1991 yılında Meclis ve Cumhurbaşkanı seçimi yapılmış ve cumhurbaşkanı olarak Mintimir Şeymiyev seçilmiştir. Bakanlar Kurulu, cumhurbaşkanlığına bağlıdır. Devlet ; yasama, icra ve yargı temeline göre oluşturulmuştur.

EKONOMİ Tatar ekonomisi tarım ve hayvancılığa bağlı olmakla birlikte, deri, kumaş, metal işleme ve petrol üretimi, doğal gaz, uçak fabrikası, bilgisayar ve optik aletler fabrikaları bulunmaktadır. Endüstri de gelişmiştir. Ortalama yılda 100 milyon ton petrol üretilmektedir. Gıda, içki, tütün, dokuma, orman ürünleri, kağıt, lastik, plastik sanayii, kimya, gübre, cam, elektrik, gemi inşaat, demirçelik, çimento, elektronik, uçak, imalat, sanayii kolları da gelişmiştir.

EĞİTİM Eğitim Rusça ve Tatar Türkçesi ile yapılmaktadır. Okur yazar oranı % 99 ‘ dur. 1925-26 yılından sonra latin harflerine geçmişlerdir. Ancak bu uzun sürmemiş Türkiye’nin de latin alfabesine geçmesini bir tehlike olarak değerlendiren Sovyet yönetimi diğer Türk yurtlarında olduğu gibi 1940’lardan sonra yeniden Kiril Alfabesini zorla kabul ettirmiştir. Buna rağmen Tataristan’da eğitimin milli yönü ağır basmaktadır. Ülkede 13 üniversitede, 70.000 öğrenci okumaktadır. Kazan Üniversitesi, Avrupa’nın üçüncü en eski üniversitesidir. Anaokulu sayısı 63 olup 58.000 öğrenci okumakta, 2320 ortaokulda ise 505.000 öğrenci bulunmaktadır. Ayrıca ülkede 1800 kütüphane vardır ve 135 gazete çıkarılmaktadır. 14. yy’da müslümanlığı kabul eden Tatarlar, Türkistan’ın İslamlaşmasında önemli yer tutmuşlardır. Tataristan Rusya Federasyonu’nun en zengin ve en gelişmiş Cumhuriyetidir.

|» “Turan İlleri” Sayfasına Dön! « |

Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…