Tiyatro Türleri
Seyircide korku ve acıma hislerini uyandırarak onu kötü duygularından arındırmayı amaçlayan tiyatro türüdür.
Başlıca özellikleri:
– Konusunu seçkin kimselerin hayatından ya da mitolojiden yani tanrılar arasındaki ilişkilerden seçer.
– Kahramanları tanrılar ya da soylu kimselerdir. İnsan müsveddesi sayılan sıradan insanlara yer verilmez.
– İşlenmiş, kusursuz bîr üslubu vardır; kaba sayılan sözlere yer verilmez.
– Çirkin olaylar (cinayet, kavga vs.) seyircinin gözü önünde gerçekleştirilmez.
– Üç birlik kuralına uyar. Bu, yer, zaman ve olay birliğidir. Yani oyun hep aynı yerde aynı dekorla oynanmalı, olay bir günlük zaman dilimi içinde geçecek izlenimi vermeli, (Bu yüzden oyun, olayın sonundan seçilir; önceki olaylar koro tarafından anlatılırdı.) aynı ana olay etrafında geçmelidir.
En ünlü trajedi yazarları; Eski Yunan’da Aiskhylos, Euripides. Sophokles; Klasik Fransız edebiyatında Corneille ve Racine’dir.
Komedi
İnsanları güldürerek eğitmeyi amaçlayan tiyatro türüdür. Her gülünç şeyin altında ders alınacak acı bir gerçeğin olduğuna inanılır.
Başlıca Özellikleri:
– Konusunu günlük hayattan, sosyal olaylardan seçer.
– Kahramanları sıradan insanlar, eğitim görmemiş ya da sonradan görme kişilerdir.
– Üslupta kusursuzluk aranmaz, kaba sayılan hatta küfürlü sözlere yer verilir.
– Çirkin, kaba olaylar seyircinin gözü önünde işlenir.
– Üç birlik kuralına uyar.
İnsan karakterinin gülünç ve eksik yanlarını anlatanlara karakter komedyası, toplumun gülünçlüklerini anlatanlara töre komedyası, olayların merak uyandıracak şekilde işlendiği eserlere entrika komedyası adı verilir. Komedi türü 17. yüzyıldan sonra düzyazıyla yazılmaya başlanmıştır.
En ünlü komedi yazarları; Eski Yunan’da Aristophanes, Klasik Fransız edebiyatında Moliere’dir.
Dram
19. yüzyılda trajedinin sıkı kurallarını yıkmak amacıyla meydana getirilen tiyatro türüdür.
Başlıca Özellikleri:
– Konusunu günlük hayattan ya da tarihin herhangi bir devrinden seçebilir.
– Hem acıklı hem komik olaylar aynı oyunda iç içe bulunur.
– Kahramanlar hem soylulardan hem sıradan insanlar arasından seçilir.
– Üç birlik kuralına uymak zorunda değildir.
– Her tür olay seyircinin karşısında gerçekleştirilebilir.
– Şiir, düzyazı karışık halde bulunur.
En ünlü dram yazarları; İngiliz yazar Shakespeare dramın ilk ürünlerini vermiştir. Ancak bu türün özelliklerini Victor Hugo belirlemiştir. Şehitler, Geothe diğer ünlü dram yazarlarıdır.
Türk edebiyatında: Türk edebiyatında Batılı anlamda sahne tiyatrosu Tanzimat‘tan sonra görülür. Bundan önce Halk arasında yüzyıllar boyu sürmüş seyirlik oyunlar vardı. Ortaoyunu, meddah, Karagöz ile Hacivat bunların başlıcalarıdır.
Müzikli Tiyatro:
a) Opera: Sözlerinin tümü ya da çoğu “koro, solo, düet” biçiminde şarkılı olarak söylenen müzikli tiyatro eseridir. Oyunculara, orkestra eşlik eder.
b) Operet: Eğlenceli, hafif konulu, içinde bestesiz konuşmalar da bulunan müzikli tiyatrodur. Daha çok halk için yazılmış eserlerdir.
c) Opera Komik: Operetin, yüksek sınıf için yazılmış, besteli biçimidir.
ç) Vodvil: Hareketli, eğlenceli bir konuya dayanan, içinde şarkılara da yer verilen hafif komedidir. Bu nedenle vodvil, bir “komedi türü” olarak da gösterilir.
d) Bale: Konusu; türlü dans ve davranışlarla anlatılan müzikli, sözsüz tiyatro türüdür.
Batılı anlamda tiyatro ilk defa Tanzimat döneminde görülmektedir. Şinasi’nin “Şair Evlenmesi”, ilk yayımlanan tiyatro eseridir. Namık Kemal’ in “Vatan Yahut Silistre” ise, ilk defa sahneye konan tiyatro eseridir.
Bu eserlerden önce ise çeviri ve uyarlama (adapte) tiyatro eserleri görülmektedir. Sonraki dönemlerde ise, teknik açıdan daha etkili tiyatro eserleri yazılmış ve sahneye konmuştur. Batılı özellikte tiyatro ürünlerinin Türk edebiyatına girmesinden önceki yüzyıllarda geleneksel Türk tiyatrosu vardı.
|» “Tiyatro” Sayfasına Dön! « |
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
Tiyatro, Tiyatro Nedir, Tiyatro Metinleri, Türk Tiyatrosu, Tiyatro