Topraklama Konu Anlatımı

Elektrik yüklü bir cismi ya da sistemi nötr yapma olayına topraklama denir.

Protonlar atomun çekirdek kısmını oluşturan ağır parçacıklardır. Bu nedenle yük alışverişinde hareket eden (–) yüklü elektonlardır.

Yüklü cisimler bir iletken telle toprağa bağlanırsa nötr oluncaya kadar toprağa elektron verir ya da topraktan elektron alırlar.

Topraklanmış nötr bir cisme yüklü bir cisim yaklaştırılırsa, etki ile elektriklenme sonucunda nötr cisim kutuplanır. Kutuplanmış cismin toprak bağlantısı alan kısmı elektron alarak ya da vererek nötr olur. Bu durumda cismin toprakla bağlantısı kesilirse başlanıçta nötr olan cisim, yaklaştırılan cisimle zıt işaretli olacak şekilde elektrik yüklenir.

Örnek:

Yalıtkan iplikle asılmış X ve Z kürelerinin arasına yüklü Y cismi konulduğunda, cisimlerin denge durumu şekildeki gibi oluyor.
Buna göre,
I. X ve Y cisimleri aynı cins yükle yüklüdür.
II. Y ve Z cisimleri zıt cins yükle yüklüdür.
III. X ve Z cisimleri zıt cins yükle yüklüdür.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III

Çözüm::Aynı cins yükler birbirini iter ve zıt cins yükler birbirini çeker.Nört cisimler ise yüklü bir cisme yaklaştırıldığında etki ile elektriklenme sonucunda birbirlerini çekerler. Bu durumda X ve Y cismi birbirini itiyorsa cisimler aynı cins elektrikle yüklüdür. I doğrudur. Yüklü Y cismi Z cismini çekiyor ise, Z cismi Y cismi ile zıt cins elektrikle yüklüdür ya da nötrdür. II yanlıştır. Z cismi nötr ya da Y cismi ile zıt yüklü olabilir. III yanlıştır.
Yanıt A

Örnek:

Nötr M cismine (–) yüklü K cismi şekildeki gibi içerden dokunduktan sonra X anahtarı kapatılarak L cismine iletken bir telle bağlanıyor.
Son durumda M cismi (+) yüklü olduğuna göre,
I. L cismi (+) yüklüdür.
II. K cisminin yük miktarı L cisminin yük miktarından büyüktür.
III. Son durumda L cismi nötr olur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

Çözüm:
Yüklü bir cisim içi boş bir iletkenin içine dokundurulduğunda tüm yükünü verir. Yani son durumda K cismi bütün (–) yükünü M cismine vererek nötr olur. (–) yüklü M cismine L cismi iletken bir telle bağlandığında L cismi yükünün bir kısmını M cismine verir. III yanlıştır Son durumda M cismi (+) yüklü olduğuna göre başlangıçta L cismi (+) yüklüdür ve yük miktarı K cisminin yük miktarından fazladır. I doğru II yanlıştır.
Yanıt A