Türkiye’nin İklimi

İklim: Bir bölgede meydana gelen hava olaylarının uzun süre göstermiş olduğu ortalama duruma denir.
Hava Durumu: Bir bölgede meydana gelen hava olaylarının göstermiş olduğu kısa süreli ortalama durumdur.
Bir bölgenin iklimi o bölgenin matematik konumundan ve özel konumundan etkilenir.

Türkiye İklimini Etkileyen Faktörler

1. Türkiye’nin Matematik Konumu

Türkiye 26°–45° doğu meridyenleri,36°–42° kuzey paralelleri arasında yer alır.
Dolayısıyla;

Orta kuşak ılıman iklim özelliklerinden etkilenir.

Farklı hava kütlelerinin geçiş ve karşılaşma alanıdır.

Dört mevsim belirgin olarak yaşanır.

Yaz mevsimi kış mevsiminden daha uzundur.

Kuzeyden esen rüzgârlar soğuk, güneyden esen rüzgârlar ise sıcak karakterlidir.

Kalıcı kar sınırı, tarım ve yerleşmenin üst sınırı güneyden kuzeye doğru azalır.

2. Türkiye’nin Özel Konumu

Türkiye’de, yükseltinin fazla olması, Türkiye’nin denizlerle çevrili olması, yer şekillerinin çeşitliliği gibi özellikler iklimi etkiler.

Bu nedenle, Türkiye iklimi matematik konumunun neden olduğu özelliklerden farklı özellikler gösterir.

Sıcaklığın enleme bağlı olarak güneyden kuzeye doğru azalması gerekirken, enlemle çelişen özellikler ortaya çıkar.

Mikro klima koşulları dediğimiz özel iklim şartları ortaya çıkar.

Örnek:

Yukarıdaki bilgi şemasında hangilerinin yerleri değiştirilirse anlam bütünlüğü sağlanmış olur?
A) I – a B) II – b C) III – c D) IV – d

Çözüm:
Yer şekillerinin çeşitliliği (III) matematik konumunun değil özel konumunun soncudur.
Yanıt C

Örneğin;
Iğdır’ın Doğu Anadolu Bölgesi’nin karasal iklim koşullarında olmasına rağmen ılıman iklim koşulları göstermesi gibi.
a. Etrafının Denizlerle Çevrili Olması

Denizler kışın ılıtıcı yazın ise serinletici etkilere sahiptir.

Dolayısıyla deniz etkisi sıcaklığın dağılışını dengeler, yıllık sıcaklık farklarını azaltır. Donlu gün sayısının azalmasında etkilidir.

Ülkemizin Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz kıyıları ılıman koşullar gösterir. Bu bölgelerde mevsimler arası geçiş daha yumuşaktır.
b. Etrafındaki Kara Kütlelerinin Etkisi

Türkiye Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine en yakın oldukları noktadadır. Dolayısıyla en büyük sahalar üzerinde oluşan basınç merkezleri ülkemizi etkiler. Bu basınç merkezleri Sibirya Yüksek Basıncı (Asya’dan doğar, soğuktur.), Asor Yüksek Basıncı, İzlanda Alçak Basıncı ve Basra Alçak Basıncıdır.
c. Yüzey şekillerinin Etkisi
Yükselti: Türkiye ortalama yükseltisi fazla olan bir ülkedir. Türkiye’de yükseltinin fazla olması ile birlikte sert iklim koşulları oluşmaktadır. Yükselti; sıcaklık, kar örtüsü ve donlu günlerin sayısı gibi iklimin diğer unsurları üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadır.

Dağların Uzanış Yönü

Ülkemizde Kuzey ve Güney Anadolu dağlarının uzanış istikameti doğu–batı doğrultuludur. Bu dağlar ülkemizde kıyılara paralel uzanmakta ve deniz etkisinin iç kesimlere sokulmasını engellemektedir.

Bunun sonucunda kıyı ve iç kesimler arasında sıcaklık, nemlilik ve yağış koşulları bakımından farklar meydana gelmektedir.

Ege Bölgesi’nde ise dağlar kıyıya paralel olarak uzanmakta ve deniz etkisi içerilere kadar sokularak ılıman koşullar ortaya çıkarmaktadır.

Ancak Ege Bölgesi’nde İç Batı Anadolu ile Doğu Anadolu Bölgesi dağlar ve eşiklerin birleşme alanı oldukları için iklim şartları karasal iklimin özelliklerini taşır.
Yüzey Şekillerinin Çeşitliliği

Türkiye’de yüzey şekilleri engebelidir.

Dağlar, ovalar ve vadilerin yükseltileri birbirinden farklıdır.

Bu farklılıklar aynı iklim türlerini bile çeşitlendirmektedir

d. Bakı Özelliği

Ülkemiz kuzey yarım kürede Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde yer aldığı için dağların güney yamaçları kuzey yamaçlarına göre daha fazla ısınır. Buna bağlı olarak bu yamaçlarda kalıcı kar sınırı, yerleşmenin üst sınırı ve tarımın üst sınırı yükseltisi daha fazladır.