Vitaminler
Basit organik maddelerdir. Sindirilmezler. Hücre zarındaki porlardan geçebilirler. Hücrede solunum reaksiyonlarında enerji verici olarak kullanılmazlar.
Enzimlerin yapısına katılarak düzenleyici olarak görev yaparlar. Büyüme – gelişmede rol oynarlar. Yapıya katılmazlar. Vücudun direncini arttırırlar.
Kemik dokusunun oluşumunda ve sertleşmesinde etkilidirler.
Suda Eriyen Vitaminler
- B grubu ve C vitaminidir.
- Vücutta depolanmazlar.
- Fazlası idrarla atılır.
Yağda Eriyen Vitaminler
- A, D, E ve K vitaminleridir.
- Fazlası karaciğerde depolanabilir.
- A ve D vitaminleri insanlarda sentezlenir. Bitkisel yiyeceklerde
- A vitamininin öncü maddesi karoten bulunur. Yeşil sebzeler ve sarı meyvelerde bulunan karoten karaciğerde A vitaminine dönüştürülür.
- D vitamini ise balık yağı dışındaki doğal ürünlerde pek bulunmaz. D vitamini derideki kolesterolün ultraviyole ışınları ile aktişeşmesi sonucu oluşur.
ÖRNEK: Bu fareye işaretlenmiş yağ molekülü verilmiş ve fare bir süre aç bırakılmıştır. Bu sürenin sonunda işaretlenmiş karbonun karaciğerdeki glikojen molekülünde olduğu
saptanmıştır.
Bu durum, farenin karaciğer hücrelerinde,
I. Yalnızca gliserolün depolamada kullanılması
II. Yağların karbonhidratlara dönüşmesi
III. Yağ asitlerinin kullanılmayıp, hücre dışına atılması
olaylarından hangilerinin gerçekleştiğine kanıt olabilir?
A) YalnızI B)YalnızII C)I ve II D) I ve III E) II ve III
1998 ÖSS
ÇÖZÜM: Karaciğerde basit organik maddelerden aminoasit, glikoz, gliserol ve yağ asiti birbirine dönüşebilir. İşaretli yağ molekülleri sindirildiğinde işaretli yağ asidi ve gliserol
oluşur. İşaretli yağ asitleri glikoz moleküllerine dönüşür. İşaretli glikozlar ise glikojen halinde depolanır.
Yanıt B
ÖRNEK: Vitaminlerle ilgili bazı özellikler şunlardır:
I. Bazılarının suda bazılarının yağda çözünmesi
II. Bazılarının heterotrof canlıların vücudunda depolanamaması
III. Her vitaminin, yalnızca kendine özgü reaksiyonun gerçekleşmesinde rol alması
IV. Heterotrof canlılar tarafından doğrudan sentezlenememesi
Bu özelliklerden hangileri, heterotrof canlılarda, bir vitaminin eksikliğiyle ortaya çıkan bozukluğunun başka bir vitaminle giderilmemesinin nedenidir?
A) YalnızI B)Yalnız III C) I ve II D) II ve IV E) III ve IV
1999 ÖSS
ÇÖZÜM: Suda eriyen B ve C vitaminleri vücutta depolanmaz. Yağda eriyen A, D, E ve K vitaminleri vücutta depolanır.
Her canlı vitaminin çeşitlerinin hepsini sentezleyemez. Beslenme yoluyla vitamin alınır. Ancak bir vitamin eksikliğiyle ortaya çıkan bozukluğun başka bir vitaminle giderilememesinin
nedeni her vitaminin sadece kendine özgü olayları gerçekleştirmesidir.
Örneğin; A vitamini karanlıkta görme olayının gerçekleşmesine yardımcı olur. D vitamini kemiklerde Ca ve P iyonlarının birikimini sağlar. A vitamininin fazlalığı D vitamininin eksikliğini gidermez.
Yanıt B
