Fransız İhtilali(14 Temmuz 1789)

İhtilalin nedenlerini iki ayrı başlıkta toplayabiliriz:

1. İç Nedenler

a. Siyasal Nedenler

•  Fransa’nın, XVI. yüzyıldan itibaren mutlakıyetle yönetilmesi
• XVIII. yüzyıldan sonra kralların diktatör olarak hareket etmesi
• Vergilerin adaletsizce toplanması
• Ülkede düşünce ve vicdan özgürlüğünün olmaması

ÖRNEK: Fransız İhtilali’nin getirdiği fikirlerin aşağıdakilerden hangisinde hız kazandırdığı söylenemez?
A) Güçler ayrılığı ilkesinin uygulanmasına
B) Dinsel çatışmaların büyümesine
C) imparatorlukların dağılmasına
D) Monarşik yetkilerin sınırlandırılmasına
E) Demokratik yönetimlerin kurulmasına

ÇÖZÜM: Fransız ihtilali dünyayı etkileyen önemli olaylardan biridir. Fransız ihtilali demokrasiyi getirmiş, imparatorluklara büyük darbe vurmuş ve güçler ayrılığı ilkesinin çığrını açmıştır. Fakat dinsel çatışmaların yoğunlaşması Reform Hareketleri’yle ilgilidir.
Yanıt B
ÖRNEK: Fransız Ihtilali’nden sonra yayılan ve özellikle çok uluslu devletlerde etkili olan düşünce akımı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eşitlik B) Demokrasi C) Hukuk D) Milliyetçilik E) insan hakları
Fransız ihtilali’nin doğurduğu milliyetçilik akımı özellikle imparatorlukların sonunu getirmiştir. Osmanlı ve Avusturya- Macaristan gibi çok uluslu devletler bunun en açık örneğidir.
Yanıt D

b. Sosyal Nedenler

• Halkın, soylular, rahipler ve halk olmak üzere üç sınıfa ayrılması, sınıflar arasında eşitsizlik (ekonomik, siyasal, sosyal).

c. Ekonomik Nedenler

• Kraliyetin lüks içinde yaşaması, savaşların maliyeye ekonomik yük getirdi.
• XVIII. yüzyılda sanayinin gelişmesi ile ticaret ile uğraşan burjuvalar zenginleşti. Siyasi ve sosyal hayatta hiçbir hakka sahip olmayan tüccar sınıfı ilk fırsatta bu hakları almak için mücadeleye başladı.
• Asillerin ayrıcalıklarının kaldırılması isteniyordu. Köylerdeki papazlarla, rahipler arasında da eşitsizlik vardı. Bunun üzerine Köylüler derebeylerin haklarına karşı isyan etmeye başladı.
• Fransa’nın Yedi Yıl Savaşları’nı kaybetmesi, Kanada’da önemli sömürgelerin yitirilmesi, saray harcamalarının artması, ABD bağımsızlık mücadelesine yardım edilmesi ihtilalin ortaya çıkmasını hızlandıran nedenlerdendir.

d. Düşünsel Nedenler

• Aydınlanma Çağı düşünürlerinden “John Lock” var olan siyasi otoriteye akıl yolu ile karşı çıkmak için ihtilal fikrini ortaya atmıştır.
• Akılcılık, düşünen insanları dar kalıplı düşünce sisteminden çıkararak, serbest düşünme ve inceleme yöntemine götürmüş, buradan da özgürlük fikrine ulaşılmıştır.
• Monteskiyo, Volter, Didero, Dalember, Jan Jak Russo dönemin önemli fikir adamlarıdır.

2. Dış Nedenler

a. Aydınlanma Çağı ve Düşüncesinin Etkileri

• Akıl-bilim-mantık üçlüsü ve deney-gözlem yöntemlerinin önem kazanması

b. ABD’nin Bağımsızlığını Kazanması

• ABD’nin bağımsızlık savaşına yardım eden Fransa’nın “ABD Bağımsızlık Bildirgesi”nden olumlu yönde etkilenmesi

c. İngiliz Meşruti Monarşisinin Etkisi

• İngiltere’de soyluların krallık yetkilerini sınırlamaları, aralarına burjuvaları da almaları

Fransız İhtilali’nin Sonuçları

1. Krallık reforme edilmek istenirken Cumhuriyet ilan edilmiştir.
2. Her milletin kendi kendini yönetmesi düşüncesi Avrupa ve dünyada etkili olmuştur.
3. Milliyetçilik prensibi ortaya atılmıştır.
4. Eşitlik, özgürlük ve kardeşlik ilkeleri ortaya atılmıştır.
5. Kiliseyi ıslah edelim derken, bütün dinî değerler alt üst olmuştur.
6. ihtilalin dayandığı ana esas “millî irade” ve “millet egemenliği”dir.
7. Krallık rejimleri ve çok uluslu imparatorluklar ihtilalden olumsuz etkilenmiş demokratik ulus devletler ortaya çıkmıştır.

Sanayi İnkilabı

• Sanayi inkılâbı İngiltere’de buhar gücünün dokuma fabrikalarında kullanılması ile başlamıştır. Diğer alanlarda da makineleşmeye gidilmesi ile üretim artmış ve endüstri ilerlemiştir.
• Bu gelişme Avrupa’ya ve dünyanın diğer ülkelerine de yayılmıştır.
• Dokuma endüstrisi dışında tarım, kimya, madencilik ve demir-çelik gibi sanayi kollarında da gelişmeler yaşandı.

Sanayi İnkılâbı’nın Sonuçları

1. insan gücünün yerini makineler aldı. Bu gelişme işsizlik sorununu ortaya çıkardı.
2. El ile üretim yapan imalathaneler kapandı. Büyük fabrikalar kuruldu.
3. Buhar gücüyle çalışan lokomotifin ve çelik gemilerin icadı ile ulaşım alanında gelişmeler yaşandı.
4. Üretim arttı ulaşımın da gelişmesi ile uluslararası ticaret gelişti.
5. Seri üretimden dolayı ham madde ve pazar ihtiyacı doğdu. Bu durum sömürgecilik faaliyetlerini hızlandırdı. Sömürgeciliğin hızlanması devletler arası rekabet ve bloklaşmalara neden oldu.
UYARI: Fransız İhtilali’nin yaydığı fikirlere karşı İhtilâl Savaşları (1792-1 8 1 5 ) başladı. Önce Fransa ile Avusturya ve Prusya arasında başlayan bu savaşlara İngiltere ve Rusya da katıldı. Savaşlar Napolyon’un yenilgisiyle sonuçlandı. Viyana Kongresi ile Avrupa’nın siyasi durumu yeniden düzenlenmiştir (1815).

• Sanayi inkılabı ile “işçi sınıfı” doğmuş ve işçilerin haklarını istemesi işçi haklarını ortaya çıkarmıştır. Bu olaylar ülke yönetimlerinde değişikliklere yol açmıştır.

ÖRNEK: I. Dünya Savaşı öncesinde kalkınan ve sanayide yüksek verim elde eden devletlerin, dünya ticaretindeki payları da giderek artmıştır. Buna karşın önemli ham madde kaynaklarına sahip olan Osmanlı imparatorluğu’nun dünya ticaretindeki payı oldukça düşük düzeyde kalmıştır.
Buna göre,
I. XX. yüzyıl başlarında dünya ticareti gelişmiştir.
II. Sanayileşen ülkeler arasında Osmanlı imparatorluğu yoktur.
III. Silahların azaltılması ve barışı koruma çabaları artmıştır.
IV. Sömürgeci olmayan devletler güçlenmiştir.
V. Osmanlı ekoonmisi giderek bozulmaktadır.
yargılarmdan hangilerine ulaşNabilir?
A) I, II ve III B) I, II ve V C) II, II ve IV D) II, IV ve V E) III, IV ve V

ÇÖZÜM: Sanayi inkılabı özellikle Batı Avrupa ülkelerini ileri düzeylere taşımış, bilim ve teknolojide geri kalan Doğu ülkeleri ise her yönüyle Batı’nın bir açık pazarı ve sömürgesi
olmuştur. Buna göre, paragraftaki bilgiler ışığında I, II ve V numaralı öncüllere ulaşabiliriz.
Yanıt B

Viyana Kongresi (1815)

• Fransız ihtilali ile Avrupa’nın bozulan siyasi dengesini düzeltmek, krallık rejimlerini ayakta tutmak için Avusturya Başbakanı Meternich başkanlığında, İngiltere Rusya, Avusturya ve Prusya Viyana’da toplandılar. Osmanlı Devleti bu toplantıya katılmamıştır.

Alınan Kararlar
1. Fransa eline geçirdiği toprakları geri verecekti.
2. Belçika ve Hollanda birleşecek Nederland devleti olarak kurulacaktı.
3. Germen Federasyonu kurulacaktı.
4. İsviçre 22 kantondan oluşan bağımsız ve tarafsız bir devlet hâline gelecekti.
5. İtalya’da hükümet kurulacaktı.
6. Varşova Dükalığı ve Finlandiya Rusya’ya verilecekti.
NOT: Viyana Kongresi ile Avrupa’da yeni bir oluşum gündeme geldi. Milliyetler prensibi göz önününde tutulamadı.
UYARI: Osmanlı Devleti’ne karşı Avrupa devletleri milliyetçilik kaynaklı azınlık isyanlarını desteklemişlerdir. Viyana Kongresi Sonrası Avrupa

• Fransız ihtilali’nin yaydığı fikirlere karşı 1815’te İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya tarafından “Kutsal ittifak” kuruldu.
• Aynı tarihte İngiltere’nin de katılmasıyla “Dörtlü ittifak” kuruldu (1815). Buna “Meternich Sistemi” de denir.
• 1880 tarihinden itibaren bütün Avrupa’yı sarsan önemli ölçüde ihtilaller oldu.
• Almanya: Bazı Alman şehir federe devletleri anayasal sistemi benimsedi ise de Meternich bunları önledi.
• Belçika: Hollanda’dan ayrılarak bağımsız ve meşruti bir krallık oldu.
• Fransa: Demokratik özelliklere sahip bir yönetim kuruldu.
• Polonya: Yeniden Rusya’ya bağlandı.
• İngiltere: Liberalizm (serbestiyet) güçlendi. Seçim yasası geliştirilerek halkın yönetime katılımı arttırıldı.
• ispanya: Liberaller (serbestiyet yanlıları) hükümeti ele geçirerek, meşruti bir yönetim kurdular.
• Avrupa’da 1848 Sanayi inkılabı sonucu ihtilaller ortaya çıktı.

ÖRNEK:

I. 1789 Fransız Devrimi’nden sonra Avrupa kralları Fransa’ya savaş açtılar.
II. 1917’de Rusya’da Bolşeviklere karşı Avrupa devletleri Çarlık rejiminden yana oldular.
Buna göre, Avrupa devletleri hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Eski rejime bağlıdırlar.
B) Bazı ülkelerin iç işlerine karışmışlardır.
C) Yeni rejimlere karşı tepkilidirler.
D) Rakiplerinin güçlenmesinden çekinmektedirler.
E) Bu rejimlerin yeni sosyal sınıflar yaratmasını istemişlerdir.
ÇÖZÜM: Öncüllere baktığımızda A, B, C ve D seçeneklerine ulaşırız. Fakat Fransız ve Bolşevik İhtilalleri’nin yeni sosyal sınıflar yaratmasını AvrupalIların istediğine dair bir sonuca
ulaşamayız.
Yanıt E
UYARI: Milliyetçilik ve liberalizmin güçlenmesi bağımsızlık hareketlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Restorasyon Devri  (1815 – 1830)

•  Avrupa’nın büyük devletleri, Avrupa düzenini korumak, krallık rejimine karşı yapılacak ihtilal hareketlerini bastırmak, Avrupa’yı mutlak krallık rejimleriyle yönetmek için aralarında bazı antlaşmalar yapmışlardır. Bu nedenle Viyana Kongresi’nden, Navarin Olayı’ na (1827) kadar geçen devre Avrupa’da Restorasyon Devri (yeniden kurmak) olarak adlandırılır. Bu dönemde çeşitli ittifaklar kuruldu.
• Avrupa devletleri amaçlarını gerçekleştirmek için ittifaklar kurdular.

a. I. Bağlaşma (Kutsal Bağlaşma): Rusya + Avusturya + Prusya + Fransa: Buna göre, tüm Hristiyan krallar kardeş idi.
b. II. Bağlaşma (Dörtlü Bağlaşma – Meternih Sistemi) Ingiltere + Rusya + Avusturya + Prusya : Mutlak krallıkların korunmasını esas alıyordu.
UYARI: Avrupa’da mutlak krallık rejimlerinin yaşatılması için her türlü baskı yapılmasına karşın, özgürlük, milliyetçilik, eşitlik düşünceleri yayılmaya ve güçlenmeye devam etmiştir.

• Restorasyon Devri, 1827 Navarin Olayı’na kadar, devam etmiştir. Dörtlü Bağlaşma Devletleri’nden ilk olarak İngiltere ayrılmıştır. 1830’dan itibaren Dörtlü Bağlaşma tamamen dağılmış, Kutsal Bağlaşma da önemini kaybetmiştir.

ÖRNEK: 1815 Viyana Kongresi aşağıdaki ülkelerden hangisinin yarattığı tehlikeye karşı toplanmıştır?
A) Fransa B) İngiltere C) İtalya D) Osmanlı Devleti E) Rusya
ÇÖZÜM: 1815 Viyana Kongresi Avusturya’nın çağrısı ile Fransa’da ortaya çıkan ihtilalin etkilerinin önüne geçmek ve
Napolyon Bonapart tehlikesini bertaraf etmek için toplanmıştır.
Yanıt A
ÖRNEK: Büyük Avrupa devletleri Fransız ihtilali’nden çekilmişler ve Viyana’da bir kongre düzenlemişlerdir. Avusturya Başbakanı Meternik önderliğinde bir araya gelen büyük Avurpa devletleri 1815 kararlarına imza atmışlardır. Bu kongrenin özü Fransız ihtilali’nin getirdiği akımların kendi ülkelerine sıçramaması ve Avrupa sınırlarının değişmemesini içermektedir.
Buna göre,
I. Fransız ihtilali Avrupa’nın dengelerini değiştirmek üzeredir.
II. Avrupa devletleri Fransa’yı Avrupa’dan uzaklaştırma taraftarıdır.
III. Devletler çıkarlarına göre hareket etmektedir, devletlerin anlayışında duygusallığı yer yoktur.
IV. Fransa Avrupa’da önemli bir güç haline gelmiştir. yargMarmdan hangilerine ulasMamaz?
A) I ve II B) Yalnız II C) III ve IV D) I, II ve III E) II, III ve IV
ÇÖZÜM: Paragraftan yola çıktığımızda I, III ve IV numaralı öncüllere ulaşabiliriz. Fakat Avrupa devletlerinin Fransa’yı Avrupa’dan uzaklaştırma gibi bir niyetlerinin olduğuna ulaşamayız.
Yanıt B

1830 İhtilalleri

• XVIII. Lui’ nin yerine geçen kardeşi X. Şarl’ ın, Fransa’da mutlakıyet kurmak istemesi üzerine, gazeteciler, işçiler, halk, üniversite öğrencileri isyan etmişler. X. Şarl krallıktan çekilmek zorunda kalmıştır.

Sonuçları
1. Lui Filip, Fransa’da kral olarak, Fransızlar kralı adını aldı.
2. Fransa, meşruti krallık rejimine kavuştu.
3. Meclislerin kanun teklif etme hakları ve basın özgürlüğü kabul edildi.
4. Seçim kanunu yapılarak, seçim koşulları hafifletildi.
5. Belçika, Hollanda’dan ayrıldı.
6. Birleşik İsveç ve Norveç Krallığı, ayrı krallıklara dönüştü.
7. İngiltere’ de Liberal Parti, hükümet kurdu.
8. İsviçre’ de liberal ve demokratlar, yönetime geldiler.
9. ispanya ve Lehistan’da liberaller etkisini artırdı.

1848 İhtilalleri

Nedenleri

• 1830 ihtilali’nden sonra Fransa’da kurulan meşruti rejimde, bütün vatandaşlara seçim hakkı tanınmamış olması
• Sanayi inkılabı’ndan sonra işçi sınıfının güçlenerek, Sosyalist Parti’yi kurması 1848 ihtilallerine neden olmuştur.
• Önce Fransa’da başlayan ihtilaller, İtalya, Avusturya, Prusya, Belçika, Hollanda, İngiltere’de de etkili olmuştur.

Sonuçları
1. Fransa’da önce cumhuriyet ilan edildi. Ancak sonra Napolyon imparatorluğu’nu ilan etti.
2. Bütün Fransızlara seçme ve seçilme hakları tanındı.
3. idam cezası ve köle ticareti kaldırıldı.
4. Avusturya imparatorluğu’na karşı, Macarlar, Çekler, Hırvatlar ve italyanlar ayaklandılar. ( Milliyetçilik akımı)
5. İtalya, Prusya, Hollanda, Belçika’ da krallar uyruklarına yeni birtakım haklar verdi ve anayasalar hazırlandı.
6. İngiltere’de seçim hakları genişletildi. işçilere yeni haklar verildi.
7. Almanya ve İtalya’da birliklerin oluşmasının temelleri atıldı.