Yan Anlam

Sözcüğün temel anlamından tamamen kopmadan kazandığı yeni anlamdır. Daha çok yakın benzerliklerin ifadesinde kullanılmıştır. Örneğin ‘kanat’ sözcüğünün temel anlamı ‘kuşun kanadıydı”; “uçağın bir parçası” içinde kanat kelimesi kullanılmıştır; futbolda da kanat oyuncusu gibi anlamlarda kullanılır. Bu durum da sözcüğün
artık anlamca değiştiğini gösterir.
Yan anlam Türkçe sözcüklerde oldukça fazla bulunur.

• Yan anlam da gerçek anlam kategorisinde değerlendirilir.
• Bazı organ isimleri ya da insana özgü sözcükler do-ğadaki nesneler ve varlıklar için kullanıldıklarında,
  yan anlam kazanırlar. “Ağız” sözcüğünün temel anlamı konuşma ve yeme organıdır; bardak ağzı, ma-ğara ağzı, şişe ağzı, yol ağzı, bıçak ağzı, çuval ağzı ise sözcüğün yan anlamlarıdır. Bu tarz yan anlamlara yakıştırmaca anlam da denir.

• Aynı şekilde doğadaki bir varlığa ait nitelikler yine doğadaki bir varlığa aktarılarak sözcüklere yan anlam kazandırılabilir. Söz gelimi “kuru” sözcüğü temelde ıslak olmayan anlamına gelmektedir. Bu sözcüğü doğadaki diğer varlıklara aktardığımızda (kuru çöl, kuru tepeler, kuru üzüm, kuru odun, kuru fasulye, kuru öksürük, kuru ekmek…) yan anlam kazanır.

Not : Cümle içindeki kullanım şekline bağlı olarak yan anlam kazanmış sözcük, temel anlamından büsbütün uzaklaşmadığı için bazı anlam ilgileriyle temel anlamı-nı düşündürür.

Bazı sözcüklerin yan anlamları
Taş : Küpe taşı, böbrek taşı, değirmen taşı…
Ağız : Mağara ağzı, çay ağzı, bardağın ağzı…