Avrupa Devletlerine Genel Bakış

• Orta Avrupa; Macaristan’ın kuzeyi, ispanya ve Almanya’nın yönetimi “Mukaddes Roma – Germen imparatorluğu”ndaydı.
• Avrupa’nın güçlü devletlerinden biri Fransa idi. Almanya, Fransa topraklarını kendi ülkesine katmak düşüncesinde olduğu için Fransa ve Almanya devamlı mücadele halindeydi. Osmanlı – Fransız dostluğunun oluşmasındaki önemli nedenlerinden birisi de bu olaydır. Bu dönemde İtalya şehir devletlerinden oluşmaktaydı.Papalık İtalya’da idi. Venedikliler ve Cenevizliler özellikle Akdeniz’de Osmanlı imparatorluğu’nun ciddi rakipleri idi. Bu devletler XVI. yy. sonlarına doğru önemlerini yitirdiler.
• İngiltere, Avrupa’nın dışında bir ada ülkesiydi. Reform Hareketleri sonucu İngiltere Katolik kilisesinden ayrılarak kendi kilisesini kurdu (Anglikanizm). ingilizler Kraliçe I. Elizabeth döneminden itibaren güçlü deniz filosu ile dünyanın en büyük sömürge devletini kurdular (Güneş batmayan imparatorluk).
• Birtakım merkezi krallıklar ispanya’ya egemendi (Aragon-Kastilya). İspanyollar1492 yılında İslam Beni Ahmer Devleti’ni yıktılar. Daha sonra İspanya-Almanya ile birleşti. ispanya sömürgecilik faaliyetlerinde önemli gelişme gösterdi. Güçlü bir krallık olan Macaristan, özellikle 1546 yılında Mohaç Savaşı ile ortadan kalktı. Bu devletin toprakları Osmanlı, Almanya ve Avusturya arasında paylaşıldı.
• Birçok prensliklerden (Knez) oluşan Rusya, Moskova Prensliği’nin egemenliği altında güçlü bir devlet olma yolunda birleşti. Altın Orda Devleti’nin yıkılması sonucu bölgedeki Türk hanlıklarının birbiri ile olan mücadelelerinden yararlanan Rusya XV. yy.’dan sonra güçlenerek Osmanlı Devleti’ne karşı bir tehlike hâline geldi.

Yeni Çağ Avrupa’sında Bilim ve Teknik Alanında Meydana Gelen Değişiklikler

• Coğrafi Keşifler, Rönesans ve Reform Hareketleri sonucu Avrupa’da “Aydınlanma Çağı” başladı.
• Aydınlanma Çağı ile Avrupa’da yeni materyaller ve teknik icatlar 15. ve 16. yüzyıllarda önemli değişikliklere sebep oldu. Bunlar barut, pusula, kâğıt ve matbaadır.

UYARI: Avrupa bilim ve tekniğinin temelinde Doğu uygarlığı vardır. Avrupalılar Doğu’dan kâğıdı, barutu ve pusulayı almışlar, gemi yapma sanatını öğrenmişlerdir. Dahası Müslümanların elindeki antik eserler ve Müslüman bilginlerin eserleri Avrupa dillerine tercüme edilmiştir. Bu alanda “Muallim-i Sani” diye anılan Farabi’nin, İbni Sina’nın,
İbni Rüşt’ün eserleri Avrupa’ya ışık tutmuştur. Özellikle Farabi ve İbni Sina Avrupalılara kendi düşünce adamlarını yeniden öğrenme imkânını sunmuşlardır.

Barut ve Top

• Barut, Çinliler tarafından icat edildi. Çinliler barutu sadece eğlence ve şenliklerde kullanmaktaydı.
• Daha sonra Türkler ve Araplar da barutu öğrenip kullandı.
• Barut, Haçlı Seferleri sırasında AvrupalIlar tarafından öğrenildi. Şato ve kalelerin etrafını surların barutla yıkılması feodalitenin yıkılmasına neden oldu.Feodalitenin yerine güçlü krallıklar kuruldu.

ÖRNEK: Yeni Çağ’da barutun ateşli silahlarda kullamlması müstahkem mevkilerin ve kalelerin çökertilmesinde etkili olmuştur. Avrupa’da krallar, mutlak otoritelerini gerçekleştirmek için bu gücü öncelikle aşağıdakilerden hangisine karşıkullanmışlardır?
A) Derebeyliklere
B) Sömürgelerindeki direnişlere
C) istilâcılara
D) Farklı dinden olan toplumlara
E) Komşu devletlere
1986 ÖSS
ÇÖZÜM: Derebeylik, Orta Çağ’ın karakteristik toplum düzenidir. Derebeylikte Devlet birliği esası yoktur. Siyasal görünümü parçalanmış devlet iktidarları biçiminde bir sistemdir.
Halk, toprak sahiplerine (derebeylere) bağımlı durumdadır. Derebeyi denen toprak sahipleri, güvenliklerini yüksek şatolarla sağlıyorlardı. Yeni Çağ’da mutlak krallar barutu
ateşli silahlarda kullanarak gücünü sağlamlaştırmışlardır. Bundan olumsuz yönde etkilenenler ise kalelerde oturan “derebeyler” olmuştur.
Yanıt A
ÖRNEK: Avrupa’da I. Barut yapmanın öğrenilmesi
II. Derebeyliğin yıkılması
III. Ateşli silahların yapılması
IV. Merkeziyetçi yönetimlerin güçlenmesi olaylarının oluş sırası nedir?
A) I., III., II. IV.
B) III., IV., I , II.
C) II., IV.. I. III.
D) IV., II., II ., I.
E) I., II., III. IV.
1983 ÖSS
ÇÖZÜM: Avrupa’nın barut yapımını öğrenmesi sonucunda ateşli silahlar gelişmiştir. Barutun ateşli silahlarda kullanılmasının sonucu olarak derebeylikler yıkılmış, bu durum merkezî
krallıklarının kurulmasına neden olmuştur.
Yanıt A

Pusula ve Gemicilikte İlerleme

•  Pusulayı Çinliler icat etti.
• Pusulayı, AvrupalIlar Haçlı Seferleri sırasında Müslümanlardan öğrendi ve geliştirdi.
• Pusula sayesinde gemicilerin cesareti arttı ve Batılı gemicilerin okyanuslara açılmaları kolaylaştı. Böylece yeni kıtalar ve yeni yollar keşfedildi, Coğrafi Keşifler yapıldı. Dünya üzerinde etkileri dinî, siyasi, sosyal ve ekonomik olan birtakım değişmeler ortaya çıktı.

Kâğıt ve Matbaa

•  Kâğıt, Çinliler tarafından icat edildi. Çinliler ipekten kâğıt üretmekteydi. Uygur Türkleri ise pamuktan kâğıt yapmayı biliyorlardı.
• AvrupalIlar Haçlı Seferleri sırasında kâğıt yapımını Müslümanlardan öğrendi. Avrupa’da ipek ve pamuk tarımı az yapılabildiği için ipek veya pamuktan kâğıt üretimi pahalıya mal olmaktaydı.
• AvrupalIlar bir süre sonra selülozdan ve paçavradan kâğıt yapmayı geliştirdiler. Bu durum Avrupa’da kâğıtı ucuzlaştırdı, üretimini ve kullanımını yaygınlaştırdı.
• Matbaanın icadından önce, Çinliler ilkel bir baskı tekniğini kullanmaktaydı. Uygurlar da tahta harflerden oluşan bir baskı tekniğini biliyorlardı. Avrupa’da matbaa uzun çalışmalar sonucunda Alman Jan Gutenberg tarafından geliştirildi. Bu matbaa hareketli harflerden oluşan bir baskı tekniğine sahipti (1450).

UYARI: Kâğıt ve matbaanın yaygınlaşması ile Avrupa’da kitap basımı arttı. Okuma – yazma oranı arttı. Bilim ve kültürün yayılması hızlandı. Bu gelişmeler Rönesans ve Reform Hareketleri’nin ortaya çıkmasına sebep oldu.

Matbaanın icadı ve kullanmanın yaygınlaşmasıyla aşağıdakilerden hangisi arasında doğrudan bir ilişki yoktur?
A) Okuma-yazma bilenlerin artmaya başlaması
B) Haber ve düşüncelerin daha çabuk yayılması
C) Monarşik yönetimlerin güç kazanması
D) Reform Hareketlerinin yaygınlaşması
E) Rönesans’ın doğması ve gelişmesi
1983 ÖSS
ÇÖZÜM: Matbaanın icadı ve kullanımının yaygınlaşması ile okuma yazma bilenlerin sayısı artmış, haber ve düşünceler daha çabuk yayılmış, Reform Hareketi’nin yaygınlaşması
ve Rönensas’ın gelişmesine katkı yapmıştır.
Yanıt C