Yeryüzünde Bitki Örtüsünün Dağılışını Etkileyen Faktörler

1. İklimin Etkisi

• Yağışlı bölgelerde gür bitki toplulukları görülürken kurak bölgelerde bitki örtüsü seyrekleşir.
• Çöllerde ise çok kurakçıl ve seyrek bazı otlara ve çalılara rastlanır.
• Bitkilerin gelişebilmesi için yağışın yanında belli bir sıcaklığa da ihtiyaç vardır. Soğuk kutup bölgelerine ve dağların yüksek kesimlerine doğru gidildikçe bitkiler cılızlaşır ve nihayet ortadan kalkar. Oysa sıcak ve orta kuşakta yağışın yeterli olduğu yerlerde bitki örtüsü büyük bir gelişme gösterir.

2. Yer Şekillerinin Etkisi

• Bitki tür ve toplulukları üzerinde yeryüzü şekillerinden dağ sıraları, bunların uzanışı, bakı, eğim ve yükselti etkilidir.
• Yükseltinin değişimine bağlı olarak bitki örtüsü de değişmektedir.
• Nemli rüzgarlara karşı olan yamaçlar fazla yağış alır.
• Eğime bağlı olarak yamaçlardaki bitki örtüsü diğer alanlara oranla daha gür ve çeşitlidir.

3. Beşeri Faktörler

Tarih boyunca insanlar aşağıdaki nedenlerle bitki örtüsünü tahrip etmişler:

• Savaşlar
• Tarım alanları açma
• Yakacak ihtiyacı
• Orman yangınları
• Hayvan otlatma
• Orman alanlarını imar ve iskana açma
• Yol yapımı
• Sanayileşme

4. Toprak Faktörü

• Bitkinin kökleriyle tutunduğu ve beslendiği yer topraktır.
• Bitkiler besinlerini topraktaki sudan alır.
• Toprak dokusu (sık veya gevşek oluşu) ve toprak yapısı (kalkerli, killi, kumlu oluşu) bitki hayatı bakımından önemlidir.

Örnek:
Bitkiler, çevre koşullarının elverişli olduğu alanlarda doğal olarak yetişip yaşamlarını sürdürebilirler.
Kuzey Avrupa’da 0–250 m, Türkiye’de 500–1000 m ve Orta Afrika’da 1750 – 2000 m yükseklikte doğal yetişme ortamı bulan bir bitkinin bu dağılışında rol oynayan ana etken aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eğim B) Yağış rejimi C) Toprak türü D) Bakı E) Sıcaklık

Çözüm:
Ekvatordan uzaklaştıkça enleme bağlı olarak sıcaklık değerleri değişir. Sıcaklığa bağlı olarak da doğal bitki örtüsünün yetişebileceği yükselti sınırı değişkenlik gösterir. Bu sınır ekvatordan kutuplara doğru azalır.
Yanıt E

Örnek:
Aşağıdakilerden hangisi, bir bölgede etkili olan sıcaklık ve yağış rejimi hakkında en çok bilgi verir?
A) Doğal bitki örtüsü
B) Akarsu ağı
C) Denize yakınlık
D) Yükselti
E) Hakim rüzgar yönü

Çözüm:
Her iklim tipinin kendine has bir bitki topluluğu vardır. İklimin özelliği hakkında bitki toplulukları bize bilgi verirler. Doğal bitki örtüsü sıcaklık ve yağış rejiminin sonucudur.
Yanıt A