İnsan bir fotoğraf makinesi değildir; bütün algılarımız bazı varsayım ve kavramlar çerçevesinde oluşmaktadır. Günlük yaşamda olduğu gibi bilimde de çevremizde olup biten her şeyi değil, ancak bazı şeyleri algılar veya gözleriz. Araştırmasının amacına göre bir ayıklama yapmak, yalnız konusuna ilişkin olgularla ilgilenmek, bilim adamı için hem doğaldır hem de bir zorunluluktur.

Bu parçaya dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Bilimsel çalışmalar birikimli olarak ilerler
B) Bilimsel çalışmalarda seçicilik söz konusudur
C) Bilimsel yasalar uygulanabilir niteliktedir
D) Bilimde amaç, genellenebilir sonuçlara ulaşmaktadır
E) Bilimsel yasalar evrenseldir

2003 ÖSS

İnsan nasıl, dış dünyadan gelen duyu verilerini ayıklayarak algılıyorsa yani seçici davranıyorsa bilim de aynı şekilde davranmaktadır.

Yanıt B

– Bir toplum bilimci, değerleri veya insanlar arasındaki ilişkileri incelerken bireyleri belli bir biçimde davranmaya  yöneltmez. Sadece, olanı olduğu gibi ele alır.
– Kepler Yasaları, gezegenlerin nasıl hareket etmesi gerektiğini değil, nasıl hareket ettiğini belirtir.

Bu iki durum, bilimsel bilginin hangi özelliğine örnektir?
A) Evrensel olması
B) Var olan durumu betimlemesi
C) Mantık ilkelerine dayanması
D) Birikimli olarak ilerlemesi
E) Olayların denetim altına

2000 ÖSS

Bilim hiçbir zaman olması gereken ile ilgilenmez, bu felsefenin işidir. Bilim sadece olanı olduğu gibi açıklamaya çalışır.

Yanıt B

Galilei’nin ortaya koyduğu “Hız, düşme zamanıyla orantılıdır.” yargısının tek bir düşme olayı için değil, bütün düşme olayları için geçerli olması bilimsel bilginin hangi özelliği ile ilgilidir?
A) Olanı olduğu gibi aktarma
B) Genellenebilir olma
C) Birikimli olarak ilerleme
D) Kendi içinde tutarlı olma
E) Deney ve gözleme dayanma

1991 ÖSS

Bilim incelediği tek tek olaylara dair sonuçları aynı türden olayların tümüne geneller.

Yanıt B

Proust, kitapları için şöyle der: “Kitabımı dışarıya yönelmiş bir gözlükmüş gibi alın. Size uygun değilse, uyanı bulun; tökezlememek için kullanmak zorunda olduğunuz aracı, yani kendi gözlüğünüzü bulmayı size bırakıyorum.”
Proust’un bu görüşü bilimsel kuramlar için de kullanılabilir. İlgilendiğiniz konuları, olayları açıklamada yetersiz kalan bir kuramı oradan buradan çekiptirip uygun hâle getirmeye çalışmak yerine, yeni bir kuram oluşturmak
gerekir.
Bu parçaya göre, bir bilimsel kuram aşağıdaki koşullardan hangisini karşılamıyorsa yenisini oluşturmak gerekir?
A) Olgularla tutarlı olma
B) Ekonomik olma
C) Geniş kapsamlı olma
D) Yaygın olarak benimsenme
E) Basit açıklamalar getirme

2005 ÖSS

Bir bilimsel kuram, gerçekliği, yani olguları açıklayabildiği ölçüde geçerlidir.

Yanıt A