Yüksek Lisans Yapmak

Daha önce birçok kişi tarafından yüksek lisans yapmanın koşulları ile ilgili soruları yanıtlamak durumunda kaldığım için, herkesin yararlanması adına böyle bir yazı yazma gereği duydum. Bu yazıdan yararlanarak yüksek lisans yapmak için hangi şartlara sahip olmanız gerektiği, hangi alanlarda yüksek lisans yapabileceğiniz, yüksek lisans harçlarının ne kadar olduğu, yüksek lisansın kaç yıl sürdüğü, yurt dışında yüksek lisans yapmak için hangi şartları sağlamak gerektiği, yüksek lisans öğrencilerinin burs imkânları, yüksek lisans türleri ve yüksek lisansın kariyerinize katkıları gibi belli başlı konularda bilgi sahibi olabilirsiniz. Yazıyı daha işlevsel kılmak adına bilgiler “soru – yanıt” biçiminde sunulacaktır.

Yüksek lisans ne demektir?

Türkiye üniversitelerinde, iki yıllık bir üniversite eğitimi “ön lisans“, dört yıllık bir üniversite eğitimi “lisans” olarak kabul edilmektedir. Dört yıllık lisans eğitiminizin üstüne, kendi alanınızda ayrıca uzmanlaşmak için ekleyeceğiniz ve daha çok “master” olarak bilinen eğitim sürecine de “yüksek lisans” denir. Yüksek lisans eğitimi, ilgili olduğunuz “enstitü” tarafından yapılır. Örneğin “tarih” veya “edebiyat” alanında yüksek lisans yapmak isteyen biri Sosyal Bilimler Enstitüsü'ne bağlı olarak öğrenim görecektir.

Yüksek lisans kaç türlüdür?

Yüksek lisans “tezli” ve “tezsiz” olmak üzere iki türlüdür. Lisans eğitimi boyunca “pedagojik formasyon” denilen “eğitim derslerini” alan kişiler, “tezli yüksek lisans” yapmaktadırlar. Tarih, coğrafya, ilahiyat gibi bölümlerden mezun olan ve lisans eğitimi boyunca “eğitim dersleri” almayan kişiler ise önce “pedagojik formasyon” da denilen “tezsiz yüksek lisans” yaparlar. İsterlerse daha sonra “tezli yüksek lisans” yapabilirler.

Yüksek lisans yapmanın şartları nelerdir?

Türkiye'de yüksek lisans yapabilmeniz için dört yıllık fakülte mezunu olmanız yeterli değildir. Üniversiteler belli dönemlerde YÖK aracılığıyla yüksek lisans alımı için kontenjan ilanı vermektedir. Bu ilanlara başvuru yapmak için genellikle “ÜDS / KPDS” adlı dil sınavlarının birinden en az 35 puan almanız şarttır. Genellikle diyorum; çünkü bazı üniversiteler kendi kararlarıyla “dil şartını” kaldırmıştır. Fakat özellikle büyük üniversitelerin neredeyse tamamında dil şartı aranmaktadır. Dil sınavından 35 puan almak da yeterli değildir. ALES denilen sözel / sayısal yetenekleri ölçen sınavdan en az 70 puan almak üçüncü şarttır. Bu üç şartı sağlamak da yeterli değildir. Lisans mezuniyet puanınız (diploma notunuz) en az 2,5 olmalıdır. Sıraladığımız dört koşulu, şöyle özetleyebiliriz:

1) Dört yıllık fakülte mezunu olmak
2) Diploma notunun en az 2,5 olması
3) ALES'ten en az 70 puan almak
4) ÜDS veya KPDS'den en az 35 puan almak

Yukarıdaki dört şarttan birini taşımayan kişiler yüksek lisans ilanlarına başvuramazlar. Yapılan başvurularda kontenjan sayısına göre mülakat yapılarak öğrenci alınmaktadır.

Dipçe: Bazı üniversiteler dil şartını kaldırmıştır. Ayrıca görüşme (mülakat) yapmayan üniversiteler de bulunmaktadır.

İstediğimiz alanda yüksek lisans yapabilir miyiz?

Herkes istediği alanda yüksek lisans yapamaz. Örneğin edebiyat bölümünden mezun olan bir kişinin coğrafya alanında yüksek lisans yapması imkansızdır. Bunun için YÖK'e ilan verilirken kişilerin hangi bölümden mezun olacakları gerektiği belirtilmektedir. Kendi alanıyla denkliği bulunan bölümler içerisinden birine başvuru yapabilir, bu alanlarda yüksek lisans yapabilirsiniz. Örneğin eğitim fakültelerinin Türkçe öğretmenliği bölümünden mezun olan biri hem “Türkçe Eğitimi” alanında hem de “Eğitim Bilimleri” ana bilim dalında yüksek lisans yapabilmektedir.

Yüksek lisans harçları ne kadardır?

Her yıl değişmekle birlikte 2011 yılı itibariyle devlet üniversitelerinde yapılan “tezli yüksek lisans” harçları ortalama 125 – 150 TL arasında değişmektedir. Tezsiz yüksek lisans harçları ise yine 2011 yılı itibariyle 220 – 260 TL arasında değişmektedir. Bu harçlar bir kredi dönemine (yarım yıla) aittir ve vakıf üniversitelerinde daha yüksektir.

Yurt dışında yüksek lisans yapabilir miyiz?

Yurt dışındaki üniversitelerin alım koşulları, tıpkı Türkiye'deki üniversitelerin ilanlarındaki gibi değişmektedir. Bunları takip etmek ve denkliği bulunan – sizi kabul edeceklerine dair bilgi edindiğiniz üniversitelerin ilanlarına gerekli belgelerinizi – sınav puanlarınızı ekleyerek başvuru yapabilirsiniz. Kabul edildiğiniz takdirde öğrenim bursu almanız ve dil eğitimine tabi tutulmanız olasıdır.

Yüksek lisans kaç yıl sürmektedir?

Tezli yüksek lisans ile tezsiz yüksek lisansın süresi değişmekle birlikte, ikisini de altı kredi döneminde bitirmek zorunludur. Üç yıl içinde bitirmek zorunda olduğumuz tezli yüksek lisans, iki ders döneminin ardından iki tez dönemi ile devam etmektedir. En erken dört dönemde (iki yıl) bitirebileceğimiz tezli yüksek lisansı iki dönem uzatma hakkımız bulunmaktadır. Tezsiz yüksek lisans da toplamda 6 dönem olmakta birlikte, üç dönemde bitirmek mümkündür.

Yüksek lisans yapmanın yararları nelerdir?

Bu soru çok sık sorulur ve tartışılır. Yüksek lisansı eğer gerçekten bir şeyler elde etmek için yapıyorsanız, oldukça kazançlı çıkarsınız. Öncelikle yüksek lisans, bir uzmanlaşmadır. Kendi alanınızda uzmanlaşmak için çaba sarf eder ve böylece ciddi bir iş yaptığınızın farkına varırsınız. İnsanlara uzmanı olduğunuz bir konu alanı olduğundan bahsedebilirsiniz. Kendi alanınızdaki yayınları takip eder, bu konuyla ilgili makale yazmaktan kendinizi alamazsınız. Akademik kariyerinizin ilk adımı olarak üniversite çevresi edinir ve ciddi insanlarla oturup kalkarsınız. İş ilanlarına başvururken öz geçmişinize yüksek lisans yaptığınızı eklemeniz büyük bir etki yaratacaktır. Dahası yüksek lisans yapıyorken araştırma görevlisi ilanlarına başvuru yaparak akademik personel olabilirsiniz. Öğretmenlik yaparken yüksek lisansınızı devam ettiriyorsanız, görevinizde size daha esnek davranırlar. Bunlar yönetmeliklerle belirlenmiştir.

Yüksek lisans öğrencilerinin burs imkânları nelerdir?

Yüksek lisans öğrencileri, gösterdikleri başarı veya geliştirdikleri projelere göre yurt içindeki bilimsel kurullardan, derneklerden, vakıflardan ve devlet kurumlarından burs ve kredi alabilirler. Bunlar için birçok bursa başvurmak ve fırsatları değerlendirmek gerekmektedir. Tübitak, geliştirdiğiniz projeleri onaylarsa sizi uzman olarak gösterir ve ciddi miktarda gelir elde edebilirsiniz.

Yukarıda verilen bilgilerin daha fazlasını, Yüksek Öğretim Kurumu'nun yayımladığı “Lisansüstü Eğitim Öğretim Yönetmeliği“nden yararlanarak elde edebilirsiniz.

Orkun KUTLU