Yusuf Akçura
(Hayatı)

1879 yılında doğan Yusuf Akçura, 1803 yılında İstanbul’a gelmiştir. Türkçülük akımının önde gelen düşünür ve tarihçisidir. Onbeş yıl İstanbul’da kalmıştır. 1896 yılında Erkan-ı Harbiye’ye giren Akçura, Jön Türk faaliyetlerine katıldığı için tutuklanmış ve okuldan bir süre uzaklaştırılmış, Trablusgarp’a gönderilmiştir. Arkadaşı Ferit Tek’le birlikte kaçarak Paris’e gitmiş, orada Ecoie Libre deş Sciences Politiques’te eğitimini sürdürmüştür.

1903 yılında Rusya’ya dönmüş ve ünlü “Üç Tarz-ı Siyaset” makalesini yazmış ve 1904’te yayınlamıştır. 1905 Rus Devrimi’nden sonra “Kazan Muhabiri” adıyla bir gazete çıkarmış ve Alimcan Barudi’nin yönetimindeki Türk Okulu’nda tarih dersleri vermiştir.

“Rusya Müslümanları İttifakı” isimli siyasal partinin kurucuları arasında yer almıştır. 1908 yılında İstanbul’a gelmiştir. Harbiye ve Mülkiye’de hocalık yapmış, Kurtuluş Savaşı’na katılmış, İstanbul ve Kars milletvekilliği yapmış, Hukuk Fakültesi’nde ders vermiş, Türk Tarih Kurumu Başkanlığı yapmış ve 11 Mart 1935’te ölmüştür.

Yusuf Akçura’nın en önemli makalesi “Üç Tarz-ı Siyasettir. Bu makalesinde Pan Türkçülüğü Önerir.

Rusya’dan gelen Türkistanlı, Kazakistanlı, Azerbaycanlı, Kırımlı Türk ya da Tatar göçmenler kendilerini Pan Slavizm’in kurbanı olarak gördüklerinden ve yüreklerinde bir özlem taşıdıklarından, kuramsal olarak en ateşli Türkçü (Turancı) olmuşlardır.

Akın akın Türkiye’ye geldiler

Kafkas, Tatar, Türkmen ve Kırımlı pek çok Türk, Sovyetlerin baskısından kurtulmak ve siyasal faaliyetlerini yürütmek için Türkiye’ye göç etmişlerdir. Bunlardan Cafer Seydahmet, Türkistanlı Osman Hoca ve Mustafa Çokay, İdil-Ural Tatarlarından Ayaz İshakî, Kuzey Kafkaslı Sait Şamil, Azerbaycanlı Mehmet Emin dir.

ESERLERİ

Yusuf Akçura’nın kendi kaleminden çıkan haltercümeleri şunlardır:
1 — 1905 de Osmanlı türkçesi ile “‘Mevkufiyet Hatıraları” (I. Duma’ya (Parlamentoya) seçilmesini önlemek için bahane ile tevkifi).

2 — 1911 de “Başımdan geçenler” O renburg’da Matbaai Hüseyiniye’de basılmıştır.

3 — “Defter-i A’malim” Harbiyede I. defa tutuklu iken yazılmıştır. Birinci defter çocukluk hatıralarını kapsar. II. defter kaybolmuştur. Rahmetli yazar ve millet hadimi Muharrem Feyzi Tugay, Akçura’nın rahmetli eşi Selma Hanımefendiden I. defteri alarak “Yusuf Akçura’nın Hayatı ve Eserleri” adlı kitabını yayınlamıştır (1937 de hazırlanan eser, Akçura’nın vefatından on yıl sonra 1944 de Zaman Kitabevi tarafından yayınlanmış olup 141 sahifedir).

4 — Türk Yılı’nda kısa bir hal tercümesi.
M. F. Togay zikri geçen eserinde Akçura’yı şu cümlelerle tanıtır: “Yusuf Akçurayalnız Türkiye’nin değil, bütün Türk dünyasının malı olmuş bir varlıktır. Dahilde ve hariçte Türklüğü hayatım her zaman tehlikeye koyarak zindan ve mahbeslerin her türlü izdir ap ve işkencelerini göz’önüne alarak son nefesine kadar çalışmış fedakâr bir Türk müverrihi idi”.

Y. Akçura, “Şeyhuhet = ihtiyarlık” sayılmayacak, topu altmış yıllık ömründe yalnız Osmanlı İmparatorluğunu değil bütün dünyayı sarsan vak’aların tanığı olmuştur.
1877 (1293) Osmanlı – Rus Harbi,
1897 Yunan Harbi,
1904 Rus -Japon Harbi,
1911 Trablus Harbi,
1912 Balkan Harbi, 1914 – 18 I. Cihan Harbi,
1919 – 21 İstiklâl Harbi, arada isyanlar ve inkılaplar.
Y. Akçura, kendisini Akçura yapan gerçek benliğini bu mücadeleli devirde bulur. O, Türkiye’nin son kale olduğunu ve Türklüğün bir bütün teşkil ettiğine çoktan inanmıştır. Bu yalnız duygusal bir düşünce olmayıp, ilmî kanaat düzeyine ulaşmıştır. O, son nefesine kadar milletinin savunucusu olmuştur.

Eserleri:
Yusuf Akçura’nın makalelerini de içine alan tam bir bibliyografyası henüz yoktur. M. F. Togay’ın da veciz bir şekilde ifade ettiği gibi “Türk Yurdu, Akçura; ve Akçura Türk Yurdu” demektir. Onun “Kazan Muhbiri”, Orenburg da çıkan “Vakit”, Kırım’da çıkan “Tercüman” gazeleri ile Orenburg “Şura” ilmî dergisi v.b. çıkan makelcleri ile Türkiye’deki, Mısır’daki, Fransa’daki yayınlarının bibliyografyasını, genç kütüphanecilerimiz bir tez olarak hazırlayabilir. Biz burada eserlerinden bir kısmını hatırlatmakla yetineceğiz:
— İlk Büyük Türk Tarihçisi, Kazan’h Sahabettin Mercanî, Musavver Malûmat Gazetesi, 2 Ocak 1897.
— Osmanlı Saltanatı Müessesatının Tarihine Dair Bir Tecrübe, 1903. Paris Ulûmu Siyasiye Mektebi Doktora Tezi, Fransızca, (Üçüncü mükâfatı kazanan bu eserin medhal kısmı 1914 de Bilgi Dergisi I. ve 2. sayılarında yayımlanmıştır).
— Üç Tarzı Siyaset, Türk Gazetesi, Kahire, 1905. P. Krisal’in 1912 yılı Mayıs 14 de çıkan Fransız Mecmuası “İslâm âlemi” tanıtır.
— Ulûm ve Tarih, Kazan 1906 (Kazan’daki “Medrese-i Muhammediye” de okuttuğu dersler).
— Alimcan-el Barudi Tercüme-i hali (eski harflerle), Kazan, Şeref Matbaası, 1907. 64 sahife.
— Kazan Muhbiri’ndeki Makaleleri, 1908.
— 3 Haziran Vak’ai Müessifesi, Kerimof ve Hasimof Matbaası, Orenburg 1907.
— Defter-i A’mal (Muharrem Feyzi Togay; Yusuf Akçura ve Hayatı, 1944 İstanbul’da elyazmasından aynen yayımlandı).
— (Paris’te Ahmed Rıza Bey tarafından türkçe yayınlanan “Şurayı Ümmet” ve fransızca “Meşveret” gazetelerindeki makaleleri).
— Eski Şurayı Ümmet de çıkan makalelerinden (Eski harflerle), Tanin Matbaası, 17 Ekim 1329 (1913).
— Kader, 9 Mayıs 1902.
— Glohofski’nin Nutku Üzerine Mütalâa, 21 Haziran 1902,
— Bir Tavsiye, 3 Kasım 1902,
— Şark Meşelerine Dair, 7 ve 31 Aralık 1902,
— Nur ve Zulmet, 29 Ocak 1903,
— Rusya İhtilâline Dair,
— Türk, Cermen ve İslav Halkları Arasındaki Tarihî Münasebetler, Kadir Matbaası 1330 (1914).
— Rusya’daki Türk – Tatar Müslümanların şimdiki Vaziyeti ve Emelleri, 1916 Lusanne, İsviçre (Fransızca).
— Muasır Avrupa Siyasî ve İçtimaî Fikirler ve Fikrî Ceryanlar, Büyük Millet Meclisi Hükümeti Maarif Vekâleti Yayınları, 1339 (1923) (İslâv ittihadı pek vakıfane tahlil edilmiştir. Hürriyet, müsavat, ve adalet islâmiyetin esaslarıdır. Sosyalizm de yeni birşey değildir).

— Siyaset ve îktisad, Hilmi Kitabevi, İstanbul 1924, 221 s. (İstiklal Harbine ve kurtuluşa tesadüf eden günlerdeki hitabe ve makaleleri):
Cihan harbine iştirakimiz ve istikbalimiz (nutuk).
İlk Ankara tahassüsatından bir mülakat,
Celâdet gösterdiğimiz,
Vazifemiz ve bir vazifeniz,
İktisadiyat ve fırkalar,
Cihad-ı Ekber’e dair,
Milliyetçilik ve halkçılık,
Türk Milliyetçiliğinin iktisadî menşeleri,
Milliyet ve maişet.

— Türk ve Tatarlar birdir ve medeniyete hizmet etmişlerdir, Altın Armağan I. sayı.
— Türklük, Altın Armağan, Sayı. II.
— Türk Yılı, 1928. (Türkocakları adına neşredilmiştir).
— Tarih Yazmak ve Okutmak Usulleri, I. Tarih Kongresi, 1932.
— Osmanlı İmparatorluğunun Dağılma Devri (Eser 15 Şubat 1934 de yazılıp bastırılmış, bir sene sonra da hayata veda etmiştir. Eserin ikinci baskısı Maarif Vekâletince yapılmıştır). 174 sah. ve resimler, planlar.
— Şark Meselesine Ait Tarihî Notlar, (Erkânı Harbiye Mektebinin ikinci sınıfındaki takrirleri) Erkânı Harbiye Mektebi Külliyatı, No. 12, Kasım – 1936.

Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…

|» “Yazarlar ve Şairler” Sayfasına Dön! « |