Zamir (Adıl)
İsim olmadıkları halde isim gibi kullanılan bu sözcüklere zamir diyoruz. Cümle içinde zamirin karşıladığı isim ya da söz öbeği bilinmiyorsa, cümle belirsiz bir anlam taşır.
Zamirler değişik bölümlere ayrılır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Şahıs zamirleri
2. Dönüşlülük zamiri
3. İşaret zamirleri
4. Belgisiz zamirler
5. Soru zamirleri
Şimdi bunları tek tek inceleyelim.
1. Şahıs (kişi) Zamirleri
Şahıs isimlerinin yerine geçen zamirlerdir. Dilimizde altı şahıs olduğuna göre altı tane şahıs zamiri var demektir.
Ben biliyorum.
Sen biliyorsun.
O biliyor.
Biz biliyoruz
Siz biliyorsunuz.
Onlar biliyorlar.
2. Dönüşlülük Zamiri
Bu zamir “kendi” sözcüğüdür. Şahıs isimlerinin yerine geçebileceği gibi hayvan isimlerinin ya da cansız varlıkların isimlerinin yerine de geçebilir. Çoğu zaman ek alarak kullanılır.
Kendim Kendimiz
Kendin Kendiniz
Kendi Kendileri
Bu sözcüklerdeki altı çizili ekler dönüşlülük zamirinin hangi şahsı ifade ettiğini gösterir.
Dönüşlülük zamirinin en önemli özelliği, diğer zamirlerle beraber kullanılabilmesidir. Böyle durumlarda zamir, pekiştirme anlamı taşır.
“Bu soruyu ben kendim çözdüm.”
cümlesinde hem “ben” hem “kendim” zamirleri kullanılmış; böylece “ben” zamirinin anlamı kuvvetlenmiş.
3. İşaret Zamirleri
İsimleri, yerlerini işaret ederek karşılayan zamirlerdir. Bunlar işaret sıfatının zamirleşmesiyle oluşmuştur.
Bu geldi. Bunlar alındı.
Şu satıldı. Şunlar çağırdı.
O gidecek. Onlar beğenildi.
cümlelerinde altı çizili sözcükler işaret zamirleridir. Burada üçüncü tekil şahıs için kullanılan “o” zamiriyle, işaret zamiri olan “o” zamirini karıştırmayalım. Şahıs zamirleri sadece şahıslarda kullanılır.
“O, ders çalışıyor.” cümlesinde şahıs zamiri olan “o” sözü “O, demirden yapılmış.” cümlesinde insan olamayacağından işaret zamiri olmuştur.
Ancak işaret zamirleri insanlar için de kullanılabilir.
“Bu benim kardeşim, şu da onun arkadaşı.”
cümlesinde altı çizili zamirler işaret zamiri oldukları halde şahıs isimlerinin yerlerine geçmiş. Bu durumda “o” işaret zamirinin de insanı karşılayacağı düşünülebilir. Örneğin sınıfta işaret ederek,
“Bu, tembel; şu, biraz çalışkan; o, sınıfın en iyisi.”
dersek “o” işaret zamiridir. Çünkü “o” şahıs zamiri sözü edilen kişinin yanımızda olmadığı yani bizim onu görmediğimiz durumlarda kullanılır.
Bunların dışında işaret bildiren başka zamirler de vardır. Ancak bunların yapısı biraz farklıdır.
Burası eskiden boştu.
Şurası sizin ev miydi?
Orası pek hoşuma gitmedi.
Buraları bize aitti.
Şuraları temizleyin.
Oraları unuttum bile ben.
cümlelerinde altı çizili sözcükler de işaret zamirleridir. Bunların dışında,
“Bu kitap benim, öteki senin.”
cümlesindeki altı çizili zamir gibi daha birkaç işaret zamiri de vardır.
4. Belgisiz Zamirler
İsimleri, tam olarak belli olmayan bir nicelik yönünden belirten belgisiz sıfatlar, isimler düşünce onları karşılar ve belgisiz zamir olur.
“Bazı insanlar çalışkandır.” cümlesinde altı çizili sıfat;
“Bazıları çalışkandır.” cümlesinde zamir olur. Çünkü “insanlar” isminin yerine geçer. Bunu birkaç örnekte daha gösterelim.
Birçok öğrenci bu konuyu bilmez.
sıfat
Birçoğu bu konuyu bilmez.
zamir
Hiçbir kalemi beğenmedim.
sıfat
Hiçbirini beğenmedim.
zamir
Birkaç yaşlı parkta oturuyordu.
sıfat
Birkaçı parkta oturuyordu.
zamir
Sıfat olarak kullanılmayan belgisiz zamirler de vardır:
Herkes senin burada olduğunu sanıyordu.
Kimse ben haber vermeden içeri girmesin.
Hepsi de çok ucuz fiyata satılmış.
Bu cümlelerdeki altı çizili sözcükler sadece zamir olarak kullanılabilir.
5. Soru Zamirleri
İsimlerin yerlerine soru yoluyla geçen sözcüklerdir. Bu sözcüklerin yerine, sorduğu isimler getirilebilir.
“Bu çiçeği sana arkadaşından başka kim getirir?”
cümlesinde altı çizili söz, çiçeği getiren kişinin isminin yerine kullanılmıştır. Bu kişinin ismini “kim” zamirinin yerine koyabiliriz.
Çarşıdan ne aldın?
Nerede oturuyorsunuz?
Hangisi önce geldi?
Kaçı bizimle gelecek?
Zamirler, kendileri gibi ismin yerine geçen adlaşmış sıfatlarla karıştırılmamalıdır. Bunların ikisi de ismin yerine geçiyor. Ancak zamirler isimlerin herhangi bir niteliğini bildirmediği halde adlaşmış sıfatlar ismi niteliğiyle beraber karşılar.
Bu kadın dün de gelmişti.
Yaşlı kadın dün de gelmişti.
Bu cümlelerde altı çizili sözlerin ikisi de sıfattır. Birincisi işaret sıfatı, ikincisi ise niteleme sıfatıdır. Bu sıfatların belirttiği “kadın” isimleri cümleden çıkarılırsa,
“Bu dün de gelmişti.”
“Yaşlı dün de gelmişti.”
şekline gelen cümlelerde altı çizili sözler ismin yerine geçmişlerdir. Bu sözcüklerin anlamlarına baktığımızda “bu” sözcüğünün, yerine geçtiği ismin niteliğini bildirmediğini, “yaşlı” sözcüğünün ise bildirdiğini görüyoruz. Öyleyse birincisi zamir, ikincisi adlaşmış sıfattır.
|» Sözcük Türleri Sayfasına Dön! « |
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
Çok güzel bir site olmuş ama çok sade, biz bu siteyi hiç beğenmedik. Zamirlerle ilgili pek bir şey yok, daha kapsamlı olabilirdi.Ama çok iyi bir site olduğuna da kanıt gösterebiliriz;Çünkü iki güzel kız şu siteye girmiş
ohh be Türkce yazılısı var yarın sayfa sayfa kopya çıkardım burdan sağ olun varolunnn
inş hoca test yapar ama gerçi yapmaz kesin ya
Merhaba Denizhan,
Burada paylaşılan içeriğin tamamı, derslerinize yardımcı olması ve kaynak bulmada sıkıntı çeken arkadaşların buradaki kaynağa rahatça ulaşılabilmesi amacıyla oluşturulmuştur. Lütfen hem öğrenciliğinizi hem de bu ağ kümesini böyle “kopya hazırlamak” gibi bize yakışmayacak şeyler için kullanmayın. Düşünün ki siz de bir gün anne – baba veya öğretmen olabilirsiniz…
Esenlikle…
sağol çok güzel elerine sağlık
süper olmuş gerçekten ödevimi yapabiliyorum
🙂
gayet güzel ve yararlı bir yazı ve tabiki site muhteşem
+:(+ +hayret+ hiç biri bu siteyi anlatamıyor site mükemmel başka söz bulamıyorum
süperrrrrrrr
çok sağol
çok işime yaradı çok teşekkür ediyorum..
eksik ve çirkin denemz ama performans ödevleri kapsamlı degil
sağ ol kardes yararlanıyoruz biz de.
çok güzel ellerine sağlık bıravo
süpper +hayret+
Siteniz bir öğrenci için çok faydalı. Konuları açık ve öz anlatıyorsunuz. Umarım öğrenciler bu siteden çalışıp başarı yaparlar.Bende bu siteden ödev yaptım ve çok iyi oldu.Size çok teşekkür ediyorum.Ayrıca tebrik ediyorum. 🙂
bu siteyi tüm öğrencilere tavsiye ediyorum çünkü çok yararlı teşekürler
bu siteyi oluşturanlara çok tşkler ederim Türkçe dersimde bana çok yardımcı oluyorrr
tek kelimeyle süper konuların en ince detayına inilmiş emeği geçen herkese tşkler
biliyormusunuz bazı yorumlar hiç hoşuma gitmiyoo emeğe saygı lütfennnn!!!
————————————————————-
Yönetici Notu: Yorumlarınız birleştirilmiştir.
Tebrikler çok güzel hazılamışsınız.
çok güzell süper
Yani çok güzel olmuş.Şahsen çok beğendim.Herkese de tavsiye ederim.
kardes super olmus donemodevımı burdan yaptım sağ ol
İyi masallah güzel bir site kardeşim ben burdan ödev yaptık sağ olun